https://debian.org.tr/api.php?action=feedcontributions&user=WikiSysop&feedformat=atom
Debian Türkiye - Kullanıcı katkıları [tr]
2024-03-29T11:25:37Z
Kullanıcı katkıları
MediaWiki 1.25.2
https://debian.org.tr/?title=Debian_T%C3%BCrkiye:Topluluk_portal%C4%B1&diff=470
Debian Türkiye:Topluluk portalı
2008-05-08T22:20:07Z
<p>WikiSysop: /* Debian.org.tr deki mevcut içerik başlıkları */</p>
<hr />
<div>Bilindiği üzere debian-tr.info adresindeki çalışma tamamlandığında (En azından aşağıda sıralı işler bittiğinde) debian.org.tr adresine taşınacak. Yapılması gereken işler şu şekilde;<br />
<br />
* Debian.org.tr de bulunan içeriklerin yeni çalışmaya taşınması en önemli önceliğimiz.<br />
* Yeni tema fazla beyaz olsada üzerinde çalışarak daha iyi bir hale getirebiliceğimizi düşünüyorum. Turuncu alanları debian logosunda<br />
kullanılan kırmızının bir tonu ile değiştirebiliriz. Fazla göz yormaması için kullanılmayan alanlardaki arka plan rengini daha koyu bir renk ile<br />
değiştirebiliriz.<br />
* Ana sayfayı daha verimli kullanmak için araştırma yapıyorum. Haber modülü gibi hazır birşey bulamazsak, bir haber bölümü ayırıp haberleri o alana wiki sistemi üzerinde girebiliriz.<br />
* Daha önce debian-tr.org da bir tasarım çalışması yapılmış güzel bir logo vardı. Onu bu sisteme uyarlayabilirsek kendimize özgü bir logomuzda olmuş olacak.<br />
<br />
<br />
== Debian.org.tr deki mevcut içerik başlıkları ==<br />
<nowiki>Son zamanlarda bolca spama maruz kaldığı için aşağıdaki lisede ilgisiz başlıklarda bulunuyor. </nowiki><br />
<br />
Debian Paket Yapımı <br />
Debian ile İlgili SSS ve İpuçları <br />
Debian GNU/Linux 3.1 ``sarge'' resmî duyurusu <br />
Debian Türkiye Gezegeni <br />
Debian Paketçileri <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu <br />
Debian Paket Yönetimine Hızlı Bakış <br />
Debian Gnu/Linux (Sarge) ile GmailFS <br />
Debian'ı Crontab ile Sürekli Güncel Tutmak <br />
Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth <br />
Jigdo (Jigsaw Download) <br />
Debian Apt-Pinning <br />
Offline Apt <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-3 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-5 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-6 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-2 <br />
Debian Gnu/Linux'a Buradan Başlayın ...! <br />
Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması <br />
Debian'da Ağ Yapılandırılması <br />
Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması <br />
ADSL Modemlerin Bridge Modda Çalıştırılması <br />
Debian Gnu/Linux ile DjbDns Kurulumu ve Yapılandırılması <br />
Uzaktan Debian Kurulumu <br />
Debian Projesinin Sistematik Yapısı ve Sunduğu Avantajlar <br />
Yerel Debian Deposu Oluşturmak <br />
GNU Build Sistemi (Makefile, Autoconf, Automake) <br />
Gömülü Sistemler İçin Linux Dağıtımı Geliştirme <br />
Debian Gnu/Linux ile Tanışmak ve Başlangıç <br />
RSYNC ile Windows makinelerin Debian/GNU Linux'a yedeklenmesi <br />
Debian ile Mantıksal Hacim Yönetimi (LVM) <br />
Bluetooth Cep Telefonları Ve Debian <br />
Debian da CVS ile winex kurulumu<br />
Debian Gnu/Linux ile USB Aygıtlar <br />
Debian Gnu/Linux ile Sistem Kullanıcısına Ait Şifreleme İşlemleri <br />
Debian GNU/Linux'un Ağ Üzerinden Kurulması - pxelinux <br />
Autofs ile CDROM Sürücüyü Otomatik Bağlama <br />
Tıbbi Veritabanı Yönetim Sistemi <br />
Debian Gnu/Linux ile Kablosuz (Wireless) İletişim <br />
Sarge'de Java, OpenOffice.org-java ve Zemberek - Kısa NASIL <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-4 <br />
Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması <br />
Debian Gnu/Linux (Sarge) Kurulum ve Yapılandırma Rehberi <br />
Bilgisayarları uzaktan başlatmak <br />
Debian ve Türevlerinin CD Kopya Adresleri <br />
Debian - PHP4'u Java Destegi ile Yeniden Insa Etmek <br />
Debian üzerinde Java2SDK + Apache + Tomcat <br />
Debian Altında Farklı İşletim Sistemleri Kullanmak <br />
Exim4, Fetchmail, Procmail ve Mutt ile Tüm E-posta Hesaplarını Tek Merkezden Yönetebilmek <br />
Bootsplash & Grub Tema Kurulum Belgesi <br />
Debian Gnu/Linux 3.0 'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü <br />
deb Paketlerinin Yeniden Oluşturulması <br />
Debian Paket Yönetimi (seminer notları) <br />
Debian Kurulum Rehberi <br />
Debian + MySQL + C Programlamaya Giriş <br />
Akılda Kalıcı Şifreler Üretmek <br />
C Örnekleri <br />
Debian Sunucuya PHP5 Kurulumu <br />
Dell Inspiron 6000 üzerinde cdrom sorunu <br />
IPTABLES <br />
Ekran Görüntüleri <br />
Gnome Açılış Ekranı Tasarımları <br />
gnome clean desktop <br />
Ne mutlu bana :) <br />
Debian GNU/Linux wallpaper <br />
Gnome - MacOS X Panther Görünüm <br />
Benim debianım :D <br />
gayet güzel :) <br />
gayet güzel :) <br />
Yakuake suppeerrr ;) <br />
Beryl-Debian_1 <br />
Debian ETCH Beryl Ekran Goruntusu <br />
cihad.subay <br />
GNOME açılış ekranı (splash screen) düzenlemesi <br />
kppp <br />
Dell Inspiron 6000 üzerine debian kurulumu <br />
Web'den derlediğim Debian Hızlandırma İpuçları <br />
Debian Hızlandırma <br />
Debian Hızlandırma <br />
Debian testing (4.0) Grafik Ortaminda Kurulum <br />
Debin Compiz Beryl Kurulumu <br />
açılmıyor. <br />
yazıcı kurulumu <br />
ethernet hakkında <br />
Laptop için CPU paketi <br />
Xgrafik arabiriminde hata karslasıyorum ..... <br />
Xgrafik arabiriminde hata karslasıyorum ..... <br />
Debian'da yedekleme <br />
YÜKLEYEMİYORUM !!!! <br />
goruntu kalitesi ve gaim sorunu <br />
Network katımı tanıtamıyorum<br />
debian yardım <br />
Mail Server <br />
C ve Sistem Programcıları Derneği'nin Programlama Öğrenme ile ilgili SSS inden alıntı. <br />
Grafiksel arayüzü nasıl kurabilirim?(gnome,fluxbox vb.) <br />
Debian kurulumu için doğru sürüm seçeneğim ne olmalı <br />
Acil yardım lütfen <br />
debian açılmıor <br />
türkçe klavye <br />
debian sürümleri hakkında <br />
server <br />
squid x-forward-for özelliğinin kullanılması <br />
Türkçe Q Klavyede "@" yazma sorunu <br />
Hayırlı Olsun <br />
Debian hizmeti için teşekkürler <br />
Debian'a Merhaba <br />
Byte Wars Epsiode 1 <br />
Ubuntu İzlenimlerim <br />
Byte Wars Epsiode 2 <br />
gtk-qt-engine <br />
SSH Üzerinden Şifresiz Bağlantı <br />
Sarge'de unofficial paketlerle xorg kullanimi <br />
Debian'da kullaniciyi libpam-chroot ile hapis etme. <br />
Penguence'deki yazı <br />
Bir Debian kurulumu seyir defteri <br />
Kısa Bir Debian-Türk Tarihçesi <br />
debian'la güzel bir başlangıç <br />
deb ve ben <br />
Gaim ile Video ve Voice Chat <br />
Mplayer Kurulumu <br />
İlk Tanışma <br />
Debian Üzerinden Diskimizdeki Windows Bölümlerine Erişim <br />
Debian kur debelen !..... <br />
Programci Tipleri <br />
PHP : Download edilebilir text dosyaları oluşturmak <br />
Debian haftalık haberleri, alphan'ın çeyrek yıllık günlük girişi <br />
ALIEN <br />
işe girişmeye karar verdik <br />
Linux ve Debian hikayem <br />
Yaz, Linux ve Debian <br />
Debian + MySQL + C Programlamaya Girş <br />
ABD'de okullar Linux'a dönüyor<br />
PHP : Akılda Kalıcı Şifreler Üretmek <br />
Sonunda Hallettim <br />
merhaba Debian <br />
Bende Debian Hastası oldum <br />
'Microsoft, Linux'u sildi' <br />
Borland C++ Basics <br />
Linux'u silen, sadece Microsoft Türkiye değil <br />
ilk linux'um Debian Sarge oldu bakalim altından kalkabilecek miyiz?:) <br />
gelelim soru ve cevaplara... <br />
Acilistaki 3 sn bekleme suresi nasil uzatilabilir ??? <br />
debian 3.1 network kartını tanıtamadım <br />
C Örnekleri <br />
Debian 3.1 network kartını tanıtamadım /2 <br />
sevgili günlük <br />
Jabber uygulamasını çalıştırmak <br />
Anadolu Parsı Pardus, sahneye çıktı <br />
hosgeldim :p <br />
PHP : Sayfa Sayfa Listeleme <br />
ilk gönderim <br />
Ondokuz hafta 6 saat <br />
VDK Builder <br />
Merhaba Debian <br />
Asus P5LD2 <br />
merhaba Debian Elveda Xp <br />
Yakuake hakkinda ;) <br />
LastFM <br />
Complete Debian Linux Server Setup Guide or tutorials <br />
Debian Linux wallpapers links Collection <br />
nihayet Debian <br />
Merhaba Debian <br />
Az kaldı Debian <br />
Toshiba Satellite Pro 6100 - Sarge 3.0 kurulum <br />
Sarge 3.1 KDE 3.3'ten KDE 3.5.2'ye güncelleme <br />
Basarisizlik <br />
gcc hatası <br />
ucretsiz debian dvd ihtiyacım var <br />
Biktim Artik Su Microsoft tan <br />
Neden Debian? <br />
debian kurulumu <br />
form uygulamaları <br />
Rpm paketlerini Deb e çevirmek <br />
Debian Bana gelir mi ? :( <br />
Debian üzerine plesk 7.5 kurulumu <br />
Debian testing (4.0) Grafik Ortaminda Kurulum <br />
Debian Testing Etch DVD den Kurulum <br />
Debian a Beryl Kurulumu <br />
Bash Script - Numaratör <br />
Debian üzerinde DjbDNS <br />
<br />
Son güncelleme --01:17, 9 Mayıs 2008 (UTC)[[Kullanıcı:Bahri|Bahri]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_T%C3%BCrkiye:Topluluk_portal%C4%B1&diff=469
Debian Türkiye:Topluluk portalı
2008-05-08T22:17:40Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Bilindiği üzere debian-tr.info adresindeki çalışma tamamlandığında (En azından aşağıda sıralı işler bittiğinde) debian.org.tr adresine taşınacak. Yapılması gereken işler şu şekilde;<br />
<br />
* Debian.org.tr de bulunan içeriklerin yeni çalışmaya taşınması en önemli önceliğimiz.<br />
* Yeni tema fazla beyaz olsada üzerinde çalışarak daha iyi bir hale getirebiliceğimizi düşünüyorum. Turuncu alanları debian logosunda<br />
kullanılan kırmızının bir tonu ile değiştirebiliriz. Fazla göz yormaması için kullanılmayan alanlardaki arka plan rengini daha koyu bir renk ile<br />
değiştirebiliriz.<br />
* Ana sayfayı daha verimli kullanmak için araştırma yapıyorum. Haber modülü gibi hazır birşey bulamazsak, bir haber bölümü ayırıp haberleri o alana wiki sistemi üzerinde girebiliriz.<br />
* Daha önce debian-tr.org da bir tasarım çalışması yapılmış güzel bir logo vardı. Onu bu sisteme uyarlayabilirsek kendimize özgü bir logomuzda olmuş olacak.<br />
<br />
<br />
== Debian.org.tr deki mevcut içerik başlıkları ==<br />
<br />
<br />
Debian Paket Yapımı <br />
Debian ile İlgili SSS ve İpuçları <br />
Debian GNU/Linux 3.1 ``sarge'' resmî duyurusu <br />
Debian Türkiye Gezegeni <br />
Debian Paketçileri <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu <br />
Debian Paket Yönetimine Hızlı Bakış <br />
Debian Gnu/Linux (Sarge) ile GmailFS <br />
Debian'ı Crontab ile Sürekli Güncel Tutmak <br />
Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth <br />
Jigdo (Jigsaw Download) <br />
Debian Apt-Pinning <br />
Offline Apt <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-3 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-5 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-6 <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-2 <br />
Debian Gnu/Linux'a Buradan Başlayın ...! <br />
Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması <br />
Debian'da Ağ Yapılandırılması <br />
Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması <br />
ADSL Modemlerin Bridge Modda Çalıştırılması <br />
Debian Gnu/Linux ile DjbDns Kurulumu ve Yapılandırılması <br />
Uzaktan Debian Kurulumu <br />
Debian Projesinin Sistematik Yapısı ve Sunduğu Avantajlar <br />
Yerel Debian Deposu Oluşturmak <br />
GNU Build Sistemi (Makefile, Autoconf, Automake) <br />
Gömülü Sistemler İçin Linux Dağıtımı Geliştirme <br />
Debian Gnu/Linux ile Tanışmak ve Başlangıç <br />
RSYNC ile Windows makinelerin Debian/GNU Linux'a yedeklenmesi <br />
Debian ile Mantıksal Hacim Yönetimi (LVM) <br />
Bluetooth Cep Telefonları Ve Debian <br />
Debian da CVS ile winex kurulumu<br />
Debian Gnu/Linux ile USB Aygıtlar <br />
Debian Gnu/Linux ile Sistem Kullanıcısına Ait Şifreleme İşlemleri <br />
Debian GNU/Linux'un Ağ Üzerinden Kurulması - pxelinux <br />
Autofs ile CDROM Sürücüyü Otomatik Bağlama <br />
Tıbbi Veritabanı Yönetim Sistemi <br />
Debian Gnu/Linux ile Kablosuz (Wireless) İletişim <br />
Sarge'de Java, OpenOffice.org-java ve Zemberek - Kısa NASIL <br />
Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) Kurulumu-4 <br />
Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması <br />
Debian Gnu/Linux (Sarge) Kurulum ve Yapılandırma Rehberi <br />
Bilgisayarları uzaktan başlatmak <br />
Debian ve Türevlerinin CD Kopya Adresleri <br />
Debian - PHP4'u Java Destegi ile Yeniden Insa Etmek <br />
Debian üzerinde Java2SDK + Apache + Tomcat <br />
Debian Altında Farklı İşletim Sistemleri Kullanmak <br />
Exim4, Fetchmail, Procmail ve Mutt ile Tüm E-posta Hesaplarını Tek Merkezden Yönetebilmek <br />
Bootsplash & Grub Tema Kurulum Belgesi <br />
Debian Gnu/Linux 3.0 'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü <br />
deb Paketlerinin Yeniden Oluşturulması <br />
Debian Paket Yönetimi (seminer notları) <br />
Debian Kurulum Rehberi <br />
Debian + MySQL + C Programlamaya Giriş <br />
Akılda Kalıcı Şifreler Üretmek <br />
C Örnekleri <br />
Debian Sunucuya PHP5 Kurulumu <br />
Dell Inspiron 6000 üzerinde cdrom sorunu <br />
IPTABLES <br />
Ekran Görüntüleri <br />
Gnome Açılış Ekranı Tasarımları <br />
gnome clean desktop <br />
Ne mutlu bana :) <br />
Debian GNU/Linux wallpaper <br />
Gnome - MacOS X Panther Görünüm <br />
Benim debianım :D <br />
gayet güzel :) <br />
gayet güzel :) <br />
Yakuake suppeerrr ;) <br />
Beryl-Debian_1 <br />
Debian ETCH Beryl Ekran Goruntusu <br />
cihad.subay <br />
GNOME açılış ekranı (splash screen) düzenlemesi <br />
kppp <br />
Dell Inspiron 6000 üzerine debian kurulumu <br />
Web'den derlediğim Debian Hızlandırma İpuçları <br />
Debian Hızlandırma <br />
Debian Hızlandırma <br />
Debian testing (4.0) Grafik Ortaminda Kurulum <br />
Debin Compiz Beryl Kurulumu <br />
açılmıyor. <br />
yazıcı kurulumu <br />
ethernet hakkında <br />
Laptop için CPU paketi <br />
Xgrafik arabiriminde hata karslasıyorum ..... <br />
Xgrafik arabiriminde hata karslasıyorum ..... <br />
Debian'da yedekleme <br />
YÜKLEYEMİYORUM !!!! <br />
goruntu kalitesi ve gaim sorunu <br />
Network katımı tanıtamıyorum<br />
debian yardım <br />
Mail Server <br />
C ve Sistem Programcıları Derneği'nin Programlama Öğrenme ile ilgili SSS inden alıntı. <br />
Grafiksel arayüzü nasıl kurabilirim?(gnome,fluxbox vb.) <br />
Debian kurulumu için doğru sürüm seçeneğim ne olmalı <br />
Acil yardım lütfen <br />
debian açılmıor <br />
türkçe klavye <br />
debian sürümleri hakkında <br />
server <br />
squid x-forward-for özelliğinin kullanılması <br />
Türkçe Q Klavyede "@" yazma sorunu <br />
Hayırlı Olsun <br />
Debian hizmeti için teşekkürler <br />
Debian'a Merhaba <br />
Byte Wars Epsiode 1 <br />
Ubuntu İzlenimlerim <br />
Byte Wars Epsiode 2 <br />
gtk-qt-engine <br />
SSH Üzerinden Şifresiz Bağlantı <br />
Sarge'de unofficial paketlerle xorg kullanimi <br />
Debian'da kullaniciyi libpam-chroot ile hapis etme. <br />
Penguence'deki yazı <br />
Bir Debian kurulumu seyir defteri <br />
Kısa Bir Debian-Türk Tarihçesi <br />
debian'la güzel bir başlangıç <br />
deb ve ben <br />
Gaim ile Video ve Voice Chat <br />
Mplayer Kurulumu <br />
İlk Tanışma <br />
Debian Üzerinden Diskimizdeki Windows Bölümlerine Erişim <br />
Debian kur debelen !..... <br />
Programci Tipleri <br />
PHP : Download edilebilir text dosyaları oluşturmak <br />
Debian haftalık haberleri, alphan'ın çeyrek yıllık günlük girişi <br />
ALIEN <br />
işe girişmeye karar verdik <br />
Linux ve Debian hikayem <br />
Yaz, Linux ve Debian <br />
Debian + MySQL + C Programlamaya Girş <br />
ABD'de okullar Linux'a dönüyor<br />
PHP : Akılda Kalıcı Şifreler Üretmek <br />
Sonunda Hallettim <br />
merhaba Debian <br />
Bende Debian Hastası oldum <br />
'Microsoft, Linux'u sildi' <br />
Borland C++ Basics <br />
Linux'u silen, sadece Microsoft Türkiye değil <br />
ilk linux'um Debian Sarge oldu bakalim altından kalkabilecek miyiz?:) <br />
gelelim soru ve cevaplara... <br />
Acilistaki 3 sn bekleme suresi nasil uzatilabilir ??? <br />
debian 3.1 network kartını tanıtamadım <br />
C Örnekleri <br />
Debian 3.1 network kartını tanıtamadım /2 <br />
sevgili günlük <br />
Jabber uygulamasını çalıştırmak <br />
Anadolu Parsı Pardus, sahneye çıktı <br />
hosgeldim :p <br />
PHP : Sayfa Sayfa Listeleme <br />
ilk gönderim <br />
Ondokuz hafta 6 saat <br />
VDK Builder <br />
Merhaba Debian <br />
Asus P5LD2 <br />
merhaba Debian Elveda Xp <br />
Yakuake hakkinda ;) <br />
LastFM <br />
Complete Debian Linux Server Setup Guide or tutorials <br />
Debian Linux wallpapers links Collection <br />
nihayet Debian <br />
Merhaba Debian <br />
Az kaldı Debian <br />
Toshiba Satellite Pro 6100 - Sarge 3.0 kurulum <br />
Sarge 3.1 KDE 3.3'ten KDE 3.5.2'ye güncelleme <br />
Basarisizlik <br />
gcc hatası <br />
ucretsiz debian dvd ihtiyacım var <br />
Biktim Artik Su Microsoft tan <br />
Neden Debian? <br />
debian kurulumu <br />
form uygulamaları <br />
Rpm paketlerini Deb e çevirmek <br />
Debian Bana gelir mi ? :( <br />
Debian üzerine plesk 7.5 kurulumu <br />
Debian testing (4.0) Grafik Ortaminda Kurulum <br />
Debian Testing Etch DVD den Kurulum <br />
Debian a Beryl Kurulumu <br />
Bash Script - Numaratör <br />
Debian üzerinde DjbDNS <br />
<br />
Son güncelleme --01:17, 9 Mayıs 2008 (UTC)[[Kullanıcı:Bahri|Bahri]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sunucu:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=125
Sunucu:İçindekiler
2008-04-14T18:49:41Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian üzerinde Java2SDK Apache Tomcat]]<br />
* [[Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması]]<br />
* [[Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth]]<br />
* [[Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sarge_ile_Postfix_(2.x)_Smtp-Auth&diff=123
Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth
2008-04-14T18:48:25Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth sayfasının yeni adı: Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth</p>
<hr />
<div>Bu belgede Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) üzerinde postfix kurulumu ve smtp-auth vasıtasıyla kullanıcı kimlik doğrulamasının sağlanabilmesi konusundaki bilgilere yer verilmiştir.<br />
Yazan : Serdar Aytekin - serdar~aytekin.web.tr<br />
Versiyon : 1.0.0<br />
Son Güncellenme Tarihi : 06-09-2004<br />
<br />
GİRİŞ :<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan -son sürümdeki- lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne;<br />
<br />
http://debian-tr.org/?q=sarge-postfix-smtp-auth veya<br />
<br />
http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/postfix-smtp-auth.html adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
KURULUM :<br />
<br />
* apt-get install postfix-tls libsasl2-modules sasl2-bin libsasl-digestmd5-des<br />
<br />
ile gerekli olan dosyaları indirelim. Kontrol etmek için şu komutu kullanalım,<br />
<br />
* dpkg -l|grep sasl<br />
<br />
bu komutun çıktısı aşağıda görülmektedir. Sizin çıktınızda benzer şekilde olmalı (versiyon numaraları farklı olabilir)<br />
<br />
ii libsasl-digest 1.5.28-6.1 DIGEST-MD5 module for SASL<br />
ii libsasl-module 1.5.28-6.1 Basic Pluggable Authentication Modules for S<br />
ii libsasl2 2.1.19-1.1 Authentication abstraction library<br />
ii libsasl2-modul 2.1.19-1.1 Pluggable Authentication Modules for SASL<br />
ii libsasl7 1.5.28-6.1 Authentication abstraction library<br />
ii sasl2-bin 2.1.19-1.1 Programs for manipulating the SASL users dat<br />
<br />
* dpkg -l | grep postfix<br />
<br />
çıktısınında aşağıdakine benzer olup olmadığını kontrol edip, devam edelim.<br />
<br />
ii postfix 2.1.3-1 A high-performance mail transport agent<br />
ii postfix-tls 2.1.3-1 TLS and SASL support for Postfix<br />
<br />
Daha sonra, /etc/postfix/main.cf dosyasına aşağıdakileri ekleyin.<br />
<br />
broken_sasl_auth_clients = yes<br />
smtpd_sasl_auth_enable = yes<br />
smtpd_sasl_security_options = noanonymous<br />
smtpd_recipient_restrictions = permit_mynetworks, permit_sasl_authenticated, reject_unauth_destination<br />
<br />
* nano /etc/postfix/master.cf<br />
<br />
ile master.cf dosyasında<br />
<br />
smtp inet n - - - - smtpd olan satırı,<br />
<br />
smtp inet n - n - - smtpd -o smtpd_sasl_auth_enable=yes<br />
<br />
şeklinde düzenleyelim.<br />
<br />
* nano /etc/postfix/sasl/smtpd.conf<br />
<br />
dosyası oluşturup içerisine,<br />
<br />
pwcheck_method: saslauthd<br />
mech_list: plain login digest-md5 cram-md5<br />
<br />
ifadelerini yazıp, kaydedip çıkalım. Daha sonra,<br />
<br />
* chmod 644 /etc/postfix/sasl/smtpd.conf<br />
<br />
ile dosyasının erişim izinlerini ayarlayalım.<br />
<br />
* nano /etc/default/saslauthd<br />
<br />
dosyasını açıp içerisini,<br />
<br />
START=yes<br />
MECHANISMS="shadow"<br />
<br />
olacak şekilde düzenleyelim. Devam ediyoruz,<br />
<br />
* adduser postfix sasl<br />
<br />
ile postfix'i sasl grubuna ekleyelim,<br />
<br />
* adduser postfix root<br />
<br />
postfix'i root grubuna da ekleyelim<br />
<br />
* saslauthd -a shadow<br />
<br />
ile saslauthd 'i başlatalım, ve son olarakda,<br />
<br />
* /etc/init.d/postfix restart<br />
<br />
Artık postfix'i passwd/shadow üzerinden kimlik doğrulaması yapacak şekilde ayarladık. Postfix'in çalışıp çalışmadığını aşağıdaki gibi test edebilirsiniz. Şayet bu testde herşey normal ise, herhangi bir mail client programı (sylpheed, kmail, thunderbird, outlook vb.) ile deneme yapabilirsiniz.<br />
<br />
TEST<br />
<br />
İlk olarak postfix'in düzgün başlayıp başlamadığını kontrol edelim.<br />
<br />
* telnet localhost 25<br />
Trying 127.0.0.1...<br />
Connected to localhost.<br />
Escape character is '^]'.<br />
220 server ESMTP Postfix (Debian/GNU)<br />
ehlo server<br />
250-server<br />
250-PIPELINING<br />
250-SIZE 10240000<br />
250-VRFY<br />
250-ETRN<br />
250-AUTH LOGIN PLAIN DIGEST-MD5 CRAM-MD5<br />
250-AUTH=LOGIN PLAIN DIGEST-MD5 CRAM-MD5<br />
250 8BITMIME<br />
<br />
Burda herşey normal ise, ikinci teste geçebiliriz.<br />
<br />
* testsaslauthd -u kullanici_adi -p sifreniz<br />
0: OK "Success."<br />
<br />
Ok "Success" alıyorsanız, işlemlerini başarılı demektir.</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sunucu:Sarge_ile_Postfix_(2.x)_Smtp-Auth&diff=124
Sunucu:Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth
2008-04-14T18:48:25Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth sayfasının yeni adı: Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Sarge ile Postfix (2.x) Smtp-Auth]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Ezmlm_ile_E-Posta_Listeleri_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=121
Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması
2008-04-14T18:48:23Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması sayfasının yeni adı: Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması</p>
<hr />
<div>Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması konularını ele alır.<br />
Yazan : Serdar Aytekin - serdar~aytekin.web.tr<br />
Versiyon : 1.0.0<br />
Son Güncellenme Tarihi : 21-11-2004<br />
<br />
Giriş :<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan -son sürümdeki- lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne;<br />
<br />
http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/debian-qmail-ezmlm.html adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Ön Şart :<br />
<br />
Ezmlm yalnızca qmail ile çalışır. Bu açıdan daha sisteminizde posta sunucusu olarak qmail'in kurulmuş olması gerekir.<br />
<br />
Qmail Kurulumu :<br />
<br />
Qmail'in kurulumuna bu belgede yer verilmeyecektir, zira aşağıdaki belgeden qmail kurulumu kısmına göz atarak, kurulumu rahatça yapabilirsiniz.<br />
<br />
http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/sarge-qmail-vpopmail-spamassassin-antivir-squirrelmail.html<br />
<br />
Ezmlm Kurulumu :<br />
<br />
/etc/apt/sources.list dosyanızda aşağıdakine benzer satırın olmasına dikkat ediniz.<br />
<br />
* deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free<br />
<br />
Ezmlm'de qmail gibi lisans problemleri sebebiyle, depolarda kaynak koddan kurulum yapılabilecek şekilde yer alır. Yukarıdaki satırı sources.list'e ilave edip "apt-get update" dedikten sonra;<br />
<br />
* apt-get install ezmlm-src<br />
* build-ezmlm<br />
<br />
Tüm yönergeleri "Enter" ile geçerek kurulumu tamamlayabiliriz.<br />
<br />
Posta Listesi Oluşturmak :<br />
<br />
İlk dikkat edilmesi gereken, oluşturacağımız e-postanın adresine sahip, kullanıcı e-posta adresi olmaması. Oluşturacağımız listenin haberleşme adresi "liste@liste.com" olacaksa, sistemde bu e-posta adresini kullanan bir kullanıcı olmamalıdır. Sanırım burada bir problem yok.<br />
<br />
Şimdi ezmlm ile ilgili ayarların vpopmail kullanan veya vpopmail kullanmaksızın, tek domain üzerinde liste işlemlerini yapmak isteyenler için nasıl olacağını izah etmeye çalışalım.<br />
<br />
Vpopmail Kullanıyorsanız (Birden fazla domain varsa):<br />
<br />
Şayet sisteminizde vpopmail' de kullanmış iseniz e-posta listesi oluşturmak için aşağıdaki komut uygun olacaktır. Oluşturmak istediğimiz liste ismi "test" ve bu listenin oluşturulacağı domain ismi listeci.com olsun. Kısacası liste adresi test@listeci.com olacaktır.<br />
<br />
ezmlm-make ~vpopmail/domains/<domain>/adres ~vpopmail/domains/<domain>/.qmail-adres adres <domain><br />
<br />
kuralına uygun şekilde, yukarıdaki örnek için;<br />
<br />
ezmlm-make ~vpopmail/domains/listeci.com/test ~vpopmail/domains/listeci.com/.qmail-test test listeci.com<br />
<br />
Vpopmail Olmaksızın (Tek domain için):<br />
<br />
Şayet sisteminizde sanal e-posta domainleri yoksa, işlemleriniz tek domain üzerinden yürütüyorsanız, yine yukarıdaki test@liste.com örneği için;<br />
<br />
ezmlm-make /var/mail/test /var/mail/.qmail-test test listeci.com<br />
<br />
Nasıl bir yapının oluştuğuna bakalım;<br />
<br />
# ls -al /var/mail/<br />
<br />
.qmail-test -> /var/mail/test/editor<br />
.qmail-test-default -> /var/mail/test/manager<br />
.qmail-test-owner -> /var/mail/test/owner<br />
.qmail-test-return-default -> /var/mail/test/bouncer<br />
<br />
Önemli Not :<br />
<br />
"ezmlm-make" ile listeyi oluşturduktan sonra oluşan dosyaların kullanıcı ve gruplarını ve izinlerini kontrol ediniz. Mesela vpopmail için yukarıdaki liste@liste.com domaini oluşturduktan sonra;<br />
<br />
* chown vpopmail.vchkpw -R ~vpopmail/domains/listeci.com/.qmail-liste* (sizin sisteminizde farklı olabilir)<br />
<br />
şeklinde bir ayarlama uygun olabilir. Kendi sisteminizdeki yapıya göre özellikle, ".qmail-liste*" dosyalarını kontrol edip izinlerini ayarlayınız.<br />
<br />
Ekstra Ayarlar<br />
<br />
Reply (Yanıtla) ile ilgili Ayarlar :<br />
<br />
Bazı e-posta istemcileri tarafından, listeye gelen e-postalara yapılan "Reply" (Yanıtla) tüm listeye değilde, sadece maili listeye gönderen kişiye gidecek şekilde oluşmaktadır. Varsayılan ayarlarda çoğu e-posta istemcilerinde yanıtın tüm listeye ulaşabilmesi için, "Relpy All" veya "Tümüne Yanıtla" gibi bir seçenek ile sağlanabilmektedir. Şayet "Reply" (Yanıtla) denildiğinde, tüm listeye reply edilecek şekilde düzenlemek isterseniz,<br />
<br />
~vpopmail/domains/<domain>/<liste>/headeradd<br />
<br />
veya<br />
<br />
/var/mail/<liste>/headeradd dosyasına;<br />
<br />
"Reply-To: liste@domain" ifadesini eklemeniz yeterli olur. Yukarıdaki örnek için bu kısım "Reply-To: test@listeci.com" olacaktır. Yalnız bu konusun artı ve eskilerini, neden varsayılan ayarının bu şekilde olduğuna bakmak isterseniz,<br />
<br />
http://cr.yp.to/proto/replyto.html<br />
<br />
E-posta İstemcilerinden Listeye Üyelik :<br />
<br />
Listeye üyelikte kullanmak istediğimiz e-posta adresimizden liste-subscribe@domain adresine konu başlığı "subscribe" olan e-posta göndermemiz yeterlidir. Yukarıkaki örnek için test-subscribe@liste.com adresine konu başlığı "subscribe" olan e-posta göndereceğiz.<br />
<br />
Yukarıdaki e-postamızı gönderdikten sonra, konu başlığı "confirm subscribe to liste@domain" şeklinde olan bir e-posta alacağız. Gelen e-postayı "Reply" (Yanıtla) etmemiz, üyeliğimizi onaylamamız için son adım olacaktır. İşlem başarılı olursa "WELCOME to liste@domain" konu başlıklı bilgilendirme e-postası alacaksınız. Artık listeye göndermek istediğiniz e-postalar için "liste@domain" adresini kullanabilirsiniz.<br />
<br />
E-posta İstemcilerinden Listeye Üyelikten Çıkma :<br />
<br />
Liste üyeliğinden çıkmak için, daha önce listede üyelik için kulandığımız e-posta adresimizden liste-unsubscribe@domain adresine konu başlığı "unsubscribe" olan e-posta göndermemiz yeterlidir. Yukarıkaki örnek için test-subscribe@liste.com adresine konu başlığı "subscribe" olan e-posta göndereceğiz.<br />
<br />
Yukarıdaki e-postamızı gönderdikten sonra, konu başlığı "confirm unsubscribe to liste@domain" şeklinde olan bir e-posta alacağız. Gelen e-postayı "Reply" (Yanıtla) etmemiz, üyeliğimizi iptal etmemiz için son adım olacaktır. İşlem başarılı olursa konu başlığı "GOODBYE from liste@domain" ye benzer e-posta alacaksınız.<br />
<br />
Not : Listeye üyelik veya üyelikten çıkma işlemlerinde önemli olan listeadresi-subscribe@domain ve benzer şekilde listeadresi-unsubscribe@domain adresine e-posta göndermektir. Göndereceğimiz e-posta'nın subscribe veya unsubscribe şeklinde konu başlığı içeriyor olmasıda gerekmez. İlgili işlemler için yine ilgili adreslere gönderilecek boş bir e-posta da bu işlemler için yeterli olacaktır.<br />
<br />
Listeye Üye Olmayanların Listeye E-posta Göndermelerini Engellemek :<br />
<br />
Varsayılan ayarlarda, oluşturacağınız listeye e-posta gönderebilmek için, listeye üye olmanız gerekmiyor. Siz dilerseniz liste yöneticisi olarak, oluşturduğunuz listeye sadece üye olanların e-posta göndermelerini sağlayabilirsiniz.<br />
<br />
Bunun için, "editor" dosyasına aşağıdakine benzer ilaveyi yapmanız gerekir,<br />
<br />
~vpopmail/domains/<domain>/<liste>/editor dosyası için aşağıdakine benzer şekilde bir kayıt girmelisiniz;<br />
|/usr/bin/ezmlm-issubn '~vpopmail/<domain>/<liste>' || { echo "Sorry, you are not allowed to post to this list."; exit 100; }<br />
<br />
/var/mail/<liste>/editor dosyası için,<br />
|/usr/bin/ezmlm-issubn '/var/mail/<liste>' || { echo "Sorry, you are not allowed to post to this list."; exit 100; }<br />
<br />
Şeklinde olmalı. <domain> yerine, yukarıdaki örnek için "listeci.com", <liste> yerinede yine yukarıdaki örneğimiz için "test" değerlerini yazmalısınız.<br />
<br />
Listeye Dışarıdan Üyeliği Kapatmak (Procmail ile) :<br />
<br />
Listeye dışarıdan üyeliğe izin vermemek için mutlaka başka ve daha güzel yöntemler vardır fakat, benim ilk hatırıma gelen bir uygulama şeklide procmail kullanarak bu işlemi gerçekleştirmek oldu. Aynı zamanda bunun procmail'in ezmlm ile kullanılabilmesi için de bir örnek olma mahiyeti var.<br />
<br />
Sisteminizde procmail kurulu değilse "apt-get install procmail" ile kurun. Daha sonra,<br />
<br />
yine yukarıdaki "editor" dosyasının sonuna aşağıdaki ifadeyi ekleyelim;<br />
| preline procmail -t ./.procmailrc<br />
<br />
~vpopmail/domains/<domain>/ dizininde (veya /var/mail/) içerisinde ".procmail" dosyası oluşturup içerisine aşağıdaki ifadeleri yazıyoruz. Siz ".procmail" yerine farklı bir dosya ismi de kullanabilirsiniz.<br />
:0w<br />
* ^To:.*liste-subscribe@domain<br />
/dev/null<br />
<br />
Yukarıda liste-subscribe@domain adresine konu başlığı "liste-subscribe@domain" olarak gelen e-postalar /dev/null' a yönlendirilecek, değerlendirmeye alınmayacaktır. Aynı şekilde bu dosyayı başka işlemler içinde kullanabilirsiniz.<br />
<br />
Ezmlm ile İlgili Diğer Araçlar :<br />
<br />
* apt-cache search ezmlm<br />
<br />
ile depolarda yer alan diğer ezmlm araçlarına bakabilirsiniz.</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sunucu:Ezmlm_ile_E-Posta_Listeleri_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=122
Sunucu:Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması
2008-04-14T18:48:23Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması sayfasının yeni adı: Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Ezmlm ile E-Posta Listeleri Oluşturulması]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Qmail_ve_Vpopmail_ile_E-Posta_Sistemi_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=119
Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması
2008-04-14T18:48:16Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması sayfasının yeni adı: Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması</p>
<hr />
<div>Komple bir e-posta çözümü hedefleyenler ve Qmail'den vazgeçemeyenler İçin, Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) üzerinde Qmail (Smtp-Auth destekli) + Vpopmail (Mysql destekli) + Courier-Imap + Squirrelmail (Türkçe) + Spamassassin + Razor + Pyzor + Maildrop + Clam Antivirüs + Qmailscanner Kurulumu, Ayarları.<br />
<br />
Debian GNU/Linux 3.1 (Sarge) Üzerinde<br />
<br />
Qmail (Smtp-Auth destekli) + Vpopmail (Mysql destekli) + Courier-Imap + Squirrelmail (Türkçe)<br />
<br />
Spamassassin + Razor + Pyzor + Dcc + Maildrop + Clam Antivirüs + Qmailscanner<br />
Yazan : Serdar Aytekin - serdar~aytekin.web.tr<br />
Versiyon : 2.1.0<br />
Son Güncellenme Tarihi : 12-02-2005<br />
<br />
* GİRİŞ<br />
* NASIL BİR SİSTEM AMAÇLANIYOR<br />
* ÖN KOŞUL OLARAK GEREKLİ OLAN YAZILIMLAR<br />
* QMAIL+SMTP-AUTH<br />
o Ucspi-tcp-src Paketinin Kurulumu<br />
o Qmail Kurulumu İçin 1. Yöntem<br />
o Qmail Kurulumu İçin 2. Yöntem<br />
o Qmail Kurulumu İçin 3. Yöntem<br />
o Olası Qmail Kurulum Hatası<br />
* VPOPMAIL KURULUMU<br />
o Vpopmail'de Sınırlamalar (Limitler)<br />
o Domain Bazında Sınırlamalar Yapabilmek<br />
o Varsayılan Domain Tanımlama<br />
* QMAIL-POP3 DAEMON'un AKTİF EDİLMESİ<br />
* COURIER-IMAP KURULUMU<br />
o Courier-Authlib Kurulumu<br />
o Courier-Imap Kurulumu<br />
* TÜRKÇE SQUIRRELMAIL KURULUMU<br />
o Squirrelmail için Dil Çeviri Dosyaları<br />
* SPAMASSASSIN KURULUMU<br />
o Örnek /etc/spamassassin/local.cf<br />
o Spamassassin Ayarlarının Test Edilmesi<br />
o Spamassassin'in Çalışma Mantığı ve Ekstra Ayarları<br />
o Belli Domainlerden Gelen E-postaların Ne Olursa Olsun Spam Olarak İşaretlenmemesi<br />
o Spam Olarak İşaretlenen E-postaların İçerisine Bilgi Mesajı Koyma<br />
o Otomatik Öğrenme Metodu<br />
o E-postaların, Sisteme Kullanıcı Tarafından Öğretilmesi<br />
o Her Kullanıcıya Farklı Kuralların Uygulanması<br />
o Spam Olarak Algılanan E-postaların Farklı Bir klasöre Taşınması<br />
* RAZOR KURULUMU<br />
* PYZOR KURULUMU<br />
* DCC KURULUMU<br />
* RAZOR ve PYZOR'nin SPAMASSASSIN İLE KULLANILMASI<br />
* MAILDROP KURULUMU<br />
* CLAM ANTIVIRUS KURULUMU (CLAMAV)<br />
* QMAIL-SCANNER KURULUMU<br />
* HATALARI YAKALAMAK ve HATALARLA BAŞA ÇIKABİLMEK<br />
* SİSTEMİN KOMPLE TEST EDİLMESİ<br />
o 1. Virüs Testi<br />
o 2. Spam Testi<br />
* EKSTRA İŞLEMLER<br />
o Squirrelmail'in Attachment Dosyalarının Belirli Aralıklarla Temizlenmesi<br />
o Karantinaya Alınan Email'lerin Belirli Aralıklarla Temizlenmesi<br />
o Clamav'ın Belirli Aralıklarla Güncellenmesi<br />
o İstemcilerde (client) Smtp-Auth İçin Gerekli Ayar<br />
<br />
GİRİŞ :<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan -son sürümdeki- lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne;<br />
<br />
http://www.serdaraytekin.com/docs/os/debian/sarge-qmail-vpopmail-spamassassin-antivir-squirrelmail.html adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
NASIL BİR SİSTEM AMAÇLANIYOR :<br />
<br />
Bu yazı ile Debian Gnu/Linux 3.1 (Sarge) üzerinde öncelikle Qmail'in sağlamlığı ve Vpopmail yazılımının gücünü birleştirilip, ortaya binlerce/milyonlarca kullanıcıya e-posta hizmeti sunabilecek yapının oluşturulması öngörülmüştür. Web üzerinden e-postalara erişim için Squirrelmail yazılımı kullanılmış, ayrıca pop3 ve imap desteği ilede Thunderbird, Evolution, Kmail, Outlook Express gibi yazılımlarla da sistemin entegre çalışabilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Bu yapı Antivirus ve Spam sistemleri ilede desteklenerek daha da modern bir e-posta sisteminin oluşturulması amaçlanmıştır.<br />
<br />
Belgede anlatılan yazılımlar kurulduğunda,<br />
<br />
Smtp-Auth desteği,<br />
<br />
Pop3 ve Imap desteği,<br />
<br />
Web-Mail desteği,<br />
<br />
Antivirus ve Spam desteğine sahip virtual (sanal) e-posta sistemi oluşturulmuş olacaktır. Sistemde kullanacağınız donanımada bağlı olarak yüzlerce/binlerce domaine ve binlerce/milyonlarca kullanıcıya e-posta hizmeti sunabileceksiniz. Ayrıca bu Sistemi http://www.inter7.com/?page=vpopmail adresinde yer alan qmailadmin, vqadmin, vqregister, vqsignup yazılımları ile destekleyerek, hotmail, yahoo, gmail benzeri sistemler (üyelik kaydı olan, yönetici paneli olan, tüm sistemin kontrolunun, kullanıcı işlemlerinin yönetici paneli üzerinden yapılabileceği) oluşturabilirsiniz. Bu yazılımların kurulumu ve anlatılan sistem ile kullanımına vakit buldukça yer vermeye ve belgeyi güncellemeye çalışacağım.<br />
<br />
Bu belgede bahsedilen yapının dahada iyileştirilmiş, dahada profesyonel olan yaklaşım şekli, Mysql yerine LDAP destekli kurulmasıdır. Bununla ilgili başka bir belge hazırlamayı düşünüyorum.<br />
<br />
ÖN KOŞUL OLARAK GEREKLİ YAZILIMLAR :<br />
<br />
Biraz sonraki yazılımları kurmadan sistemimizde php ve mysql ve apache'nin kurulu olduğunu apache'ye php desteğinin verilmiş olduğunu, aynı zamanda php'ye de mysql desteğinin verilmiş olduğunu farz ediyoruz. Şayet sisteminizde php,mysql ve apache kurulu değilse,<br />
<br />
* apt-get install apache veya apt-get install apache2 (apache 2.x versiyonunu kurar)<br />
* apt-get install mysql-server mysql-common<br />
* apt-get install php4 php4-mysql php4-pear php4-cgi<br />
<br />
Eksik kalan paketler daha sonra diğer paketler kurulurken bağımlılık gereği otomatik kurulacaktır.<br />
<br />
QMAIL + SMTP-AUTH :<br />
<br />
Qmail, lisans sebeplerinden dolayı, sadece kaynak kodu olarak dağıtılır (Official olarak dağıtılan binary deb dosyası yoktur). Bundan dolayı, paket deposunun non-free kısmında qmail-src ismi ile yer alır.<br />
<br />
Qmail'i kurabilmek için kullanılan debian yöntemi, qmail-src paketini çekip, kendi sistemimizde derleyip binary dosyasını oluşturmak ve onunla kurulum yapmak şeklindedir.<br />
<br />
Qmail uzun süredir güncellenmediği ve artık eski kaldığı için, mevcut şekliyle modern sistemlerin ihtiyaç duyduğu bir çok desteği sağlayamamakta. Bu destekleri sağlama işlemleri yamalarla yapılmaktadır. Bu da qmaildeki en problemli işlerden birisi olarak karşımıza çıkar,özellikle debian'ın qmail-src yapısına zarar vermeden uygulanabilecek yapayı bulup, uygulamaktır. Smtp-Auth desteği içinde yama uygulama durumunda olduğumuz için, sarge'de derlemek üzer indirdiğimiz qmail-src paketine de debian'a uygun olan sistematiği veya dosya yapılarını bozmadan uygulanabilecek smpt-auth yamasına ihtiyacımız var. Daha önce woody'de derlemek üzere indirdiğim qmail-src paketine http://members.elysium.pl/brush/qmail-smtpd-auth adresindeki smtp-auth yamasını sorunsuzca uygulayabiliyor ve binary .deb dosyasını oluşturabiliyorduk.<br />
<br />
Sarge üzerinde derlemek üzere sid deposundan (yazının hazırlandığı anda sarge depolarında qmail-src bulunmadığı için) indirdiğim qmail-src paketinede yukarıdaki adresde belirttiğim smpt-auth yamasını uygulamada bir takım sorunlar olduğunu farkettim. Bu durumu daha önce woody'de kullandığım smpt-auth yaması uygulanmış kaynak dosyaları ile şu an sid deposunda yer alan qmail-src 'nin gerekli dosyalarını diff komutu ile karşılaştırarak, bu farkları dosyalara kaydedip, daha sonra sid deposundan indirdiğim kaynak dosyalarına bu yamaları (farkları) uyguladım. Oluşan yeni dosyaları, dpkg-buildpackage komutu ile derleyip binary dosyasının oluşmasını sağladım. Kurulum aşamasında 3 farklı yöntem sunup, dilediğiniz şekilde kurulumu yapmanıza olanak vereceğiz.<br />
<br />
Bu kadar izahatdan sonra şimdi kuruluma geçelim. Öncelikle gerekli olan paketleri kurmak ile işe başlayalım.<br />
<br />
Ucspi-tcp-src Paketinin Kurulumu :<br />
<br />
ucspi-tcp-src paketinin kurulabilmesi için /etc/apt/sources.list dosyanızda,<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free<br />
<br />
benzeri satırın olması gerekir (bu paketinde deponun non-free kısmında yer aldığına dikkat ediniz). Bu satır yoksa ekleyip apt-get update ile indeximizi güncelleyelim. Ardından;<br />
<br />
* apt-get install ucspi-tcp-src<br />
* build-ucspi-tcp<br />
<br />
Do you want to install ucspi-tcp_0.88-9_i386.deb now? [Yn]<br />
<br />
sorusuna Enter ile onay verip, build-ucspi-tcp ile oluşturduğumuz paketin kurulumunu yapabiliriz..<br />
<br />
Yukarıdaki şekilde ucspi-tcp-src paketini kurmuşşsak, şimdi Qmail paketinin kurulum yöntemlerine geçelim;<br />
<br />
Qmail Kurulumu İçin 1. Yöntem :<br />
<br />
Yukarıdaki yöntem ile oluşturduğum Smtp-Auth (plain, login ve cram-md5) destekli qmail_1.03-36_i386.deb paketini indirip<br />
<br />
* dpkg -i qmail_1.03-36_i386.deb<br />
<br />
bu komutdan sonra bir takım çakışma (conflict) hataları alırsanız hemen aşağı kısımdaki Olası Qmail Kurulum Hatası kısmına göz atınız.<br />
<br />
Qmail Kurulumu İçin 2. Yöntem :<br />
<br />
Sizde woody için kullandığım, smpt-auth yamasına sahip qmail dosyaları ile sid deposundaki qmail'in gerekli dosyalarındaki farkları gözetmek yöntemi ile oluşturduğum diff dosyalarını kendiniz yama olarak uygulayıp, makinenizde derleyip, deb paketini oluşturabilirsiniz. Bu yöntemi tercih edenler için yukarıdaki paketi oluşturmak için yapmanız gerekenleri izah etmeye çalışalım.<br />
<br />
Öncelikle /etc/apt/sources.list dosyamıza qmail-src paketinin bulunduğu depoyu ekliyoruz.<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free<br />
<br />
"apt-get source qmail-src" için gerekli olacak olan, kaynak kodunun bulunduğu depoyuda ekleyelim;<br />
<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free<br />
<br />
sources.list dosyamıza ekleyip, "apt-get update" ile index'imizi yeniden güncelliyoruz. Daha sonra,<br />
<br />
* apt-get install qmail-src<br />
<br />
ile kurulumu yapabilirsiniz.<br />
<br />
NOT : Bu yöntemde herhangi bir sebepden qmail-src'yi bulamiyorsa öncelikle /etc/apt/sources.list dosyanızı kontrol ediniz ("deb http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free" şeklinde kaydın olması gerekli). Halen sonuç alamazsanız aşağıdaki şekilde wget ile indirip "dpkg -i" ile kurulumu yapabilirsiniz. Daha sonra olası bağımlılık problemlerini çözmek içinde "apt-get -f install" komutunu uygulayıp "build-qmail" ile işlemlerinize devam ediniz.<br />
<br />
"apt-get install qmail-src" ile herhangi bir problem olmaksızın kurulumu yapmış olmanız durumunda işlemlerinize "build-qmail" kısmı ile devam ediniz.<br />
<br />
* wget http://ftp.tr.debian.org/debian/pool/non-free/q/qmail/qmail-src_1.03-36_all.deb<br />
* dpkg -i qmail-src_1.03-36_all.deb<br />
<br />
Selecting previously deselected package qmail-src.<br />
(Reading database ... 46782 files and directories currently installed.)<br />
Unpacking qmail-src (from qmail-src_1.03-36_all.deb) ...<br />
dpkg: dependency problems prevent configuration of qmail-src:<br />
qmail-src depends on fakeroot | sudo; however:<br />
Package fakeroot is not installed.<br />
Package sudo is not installed.<br />
dpkg: error processing qmail-src (--install):<br />
dependency problems - leaving unconfigured<br />
Errors were encountered while processing:<br />
qmail-src<br />
<br />
şeklinde eksik dosyaların olduğunu belirten mesajı alırsanız, hemen sihirli komutu devreye sokun.<br />
<br />
* apt-get -f install<br />
<br />
* build-qmail<br />
<br />
Bu kısımda bize sorulan sorulara, [TAMAM] deyip devam ediyoruz. Yalnız dikkatinizi çekmek istediğim bir nokta var, Şayet daha önce qmail-src kurmaya çalışmışsanız, /etc/passwd ve /etc/shadow dosyanızı kontrol edip qmail'e ait bir kullanıcı adı/id veya grup adı/id'si bulunmadığına emin olun. Aşağıdaki grup ve kullanıcı adları zaten sisteminizde varsa, bunları silip daha sonra işleme devam edin.<br />
<br />
Qmail için gerekli aşağıdaki kullanıcıların ve grupların oluşmasını sağlamış oluyoruz.<br />
alias:x:64010:65534:qmail alias,,,:/var/qmail/alias:/bin/false<br />
qmaild:x:64011:65534:qmail daemon,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
qmails:x:64012:64010:qmail send,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
qmailr:x:64013:64010:qmail remote,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
qmailq:x:64014:64010:qmail queue,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
qmaill:x:64015:65534:qmail log,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
qmailp:x:64016:65534:qmail pw,,,:/var/qmail:/bin/false<br />
<br />
* apt-get source qmail-src (sources.list'inizde yukarıdaki deb-src deposunun olmasına dikkat ediniz)<br />
* wget http://www.serdaraytekin.com/files/debian/sarge/qmail/qmail-src-deb-patches.tar.gz<br />
* tar -zxvf qmail-src-deb-patches.tar.gz<br />
* cd qmail-1.03<br />
* cp ../qmail-src-deb-patches/base64* . (sondaki noktaya dikkat)<br />
* patch qmail-smtpd.c < ../qmail-src-deb-patches/qmail-smtpd-patch.c<br />
* patch Makefile < ../qmail-src-deb-patches/Makefile-patch<br />
* patch TARGETS < ../qmail-src-deb-patches/TARGETS-patch<br />
* dpkg-buildpackage<br />
<br />
Hata vermeden işlemleri tamamlamışsa, bir üst dizinde (cd ..) qmail_1.03-36_i386.deb isminde .deb dosyası oluşmus olmalı. Artık kurulum çok kolay :)<br />
<br />
* apt-get install procmail<br />
* dpkg -i qmail_1.03-36_i386.deb<br />
<br />
bu komutdan sonra bir takım çakışma (conflict) hataları alırsanız hemen aşağı kısımdaki Olası Qmail Kurulum Hatası kısmına göz atınız.<br />
<br />
NOT : Sizde qmail'e farklı yamalar uygulamak istiyorsanız, yukarıdaki sistematiği takip edip, "apt-get source qmail-src" ile kaynak kodlarını sisteme indirdikten sonra gerekli gördüğünüz yamaları uygulayıp dpkg-buildpackage ile derleyebilirsiniz. Ama yukarıda ifade etmeye çalıştığım üzere, uygun yamayı bulup tuttutmak biraz uğraştırıcı olabilmekte.<br />
<br />
Qmail Kurulumu İçin 3. Yöntem :<br />
<br />
http://www.litux.org/debian/ adresinde bulduğum http://www.serdaraytekin.com/files/debian/sarge/qmail/qmail_1.03-31+1_i386.deb adresinden veya http://www.litux.org/debian/mirror/qmail_1.03-31+1_i386.deb adresinden indirebileceğiniz, smtp-auth (login, plain) ve qfilter yamasına sahip qmail_1.03-31+1_i386.deb paketini indirip kurabilirsiniz. Bunun için izlenilmesi gereken yöntem;<br />
<br />
* wget http://www.serdaraytekin.com/files/debian/sarge/qmail/qmail_1.03-31+1_i386.deb<br />
* dpkg -i qmail_1.03-31+1_i386.deb<br />
<br />
şeklinde kurulumu yapabilirsiniz.<br />
<br />
Bunlardan başka Yöntemlerde var elbette, mesela qmail'in orjinal .tar.gz paketinden kurulum yapmak gibi. Ama bu belgede o tarz bir kurulumdan bahsedilmeyecektir.<br />
<br />
Olası Qmail Kurulum Hatası :<br />
qmail conflicts with mail-transport-agent<br />
exim provides mail-transport-agent and is installed.<br />
<br />
benzeri bir hata alırsanız, sisteminizde daha önce kurulu olan exim paketi ile qmail'in çakıştığının ifadesidir. Bu durumda sisteminizde daha önce kurulu olan MTA'yı kaldırmanız gerekmektedir.<br />
<br />
* dpkg -r --force-depends exim4 (exim4 paketi ile çakışma hatası vermişse) veya<br />
* dpkg -r --force-depends exim4-daemon-light (exim4-daemon-light paketi ile çakışma vermişse)<br />
<br />
Çakışmaya sebep olan paketi/paketleri kaldırdıktan sonra dpkg -i ile kurmaya çalıştığınız paketi yeniden kurmayı deneyiniz.<br />
<br />
Kurulumu tamamladıktan sonra,<br />
<br />
* echo "localhost" > /etc/qmail/me<br />
* nano /etc/tcp.smtp<br />
<br />
127.:allow,RELAYCLIENT=""<br />
<br />
ifadesini tcp.smtp dosyası içerisine yazıp, kaydedip çıkalım ve,<br />
<br />
* tcprules /etc/tcp.smtp.cdb /etc/tcp.smtp.tmp < /etc/tcp.smtp<br />
<br />
komutu ile bu ifadenin aktif edilmesini sağlayalım. Daha sonra,<br />
<br />
* /etc/init.d/qmail restart<br />
<br />
ile de qmaili restart ettikten sonra, ufak bir kontrol yapabiliriz.<br />
<br />
* telnet localhost 25<br />
<br />
komutunu verdikten sonra "220 localhost ESMTP" şeklinde bir karşılama ekranı geliyorsa, qmail başlatılmış demektir. Smtp-Auth desteğini kontrol etmek içinde, bu ekrandan çıkmadan "EHLO" komutunu yazıp çıktıya bakıyoruz. Sonu aşağıdakine benzer şekilde olmalı<br />
# telnet localhost 25<br />
Trying 127.0.0.1...<br />
Connected to localhost.<br />
Escape character is '^]'.<br />
220 localhost ESMTP<br />
EHLO<br />
250-localhost<br />
250-AUTH LOGIN CRAM-MD5 PLAIN<br />
250-AUTH=LOGIN CRAM-MD5 PLAIN<br />
250-STARTTLS<br />
250-PIPELINING<br />
250 8BITMIME<br />
<br />
VPOPMAIL KURULUMU :<br />
<br />
Öncelikle Vpopmail paketi tarafından ihtiyaç duyulan libmysqlclient10-dev paketini kuralım.<br />
<br />
* apt-get install libmysqlclient10-dev<br />
* apt-get install zlib1g zlib1g-dev<br />
* cd /usr/local/src/<br />
* wget -c http://www.inter7.com/vpopmail/vpopmail-5.4.0.tar.gz<br />
<br />
(http://www.inter7.com/index.php?page=vpopmail adresinden yazılımın son sürümünü kontrol ediniz)<br />
<br />
* tar -zxvf vpopmail-5.4.0.tar.gz<br />
* useradd vpopmail<br />
* addgroup vchkpw<br />
* cd vpopmail-5.4.0<br />
<br />
* ./configure --enable-auth-module=mysql --enable-sqllibdir=/usr/lib --enable-libdir=/usr/lib --enable-clear-passwd=n --enable-md5-passwords=y<br />
<br />
configure işlemindeki detaylar için;<br />
<br />
* ./configure --help<br />
<br />
ile bilgi alabiliriz. E-posta aliaslarının mysql üzerinde tutulabilmesi için, --enable-valias parametresini ekleyebiliriz veya domain bazında yapabileceğimiz sınırlamaların/ayarların .qmailadmin-limits dosyasından yapılabilmesi yerine mysql üzerinden yapılabilmesi için --enable-mysql-limits ifadesini ekleyebiliriz gibi.<br />
<br />
* make<br />
* make install-strip<br />
<br />
Şimdi mysql üzerinde veritabanımızı oluşturalım.<br />
<br />
mysql> create database vpopmail;<br />
<br />
mysql>grant all on vpopmail.* to vpopmail_user@localhost identified by "vpopmail_password";<br />
<br />
Veritabanımızı oluşturduk. Veritabanı ismimiz vpopmail, bu veritabanına erişim yetkisi olan kullanıcı adı, vpopmail_user ve bu kullanıcıya ait şifreyi de vpopmail_password olarak vermiş olduk. Burada kullandığımız kullanıcı adı ve şifresini mutlaka farklı ve tahmin edilmesi güç değerlerler olarak tanımlayınız. Biz anlatımın kolaylaştırılması amacı, basit bir kullanıcı adı ve şifre tanımı yaptık. Buradaki değerlere bağlı kalmayınız.<br />
<br />
Şimdi oluşturduğumuz veritabanı ismi, kullanıcı adı ve şifresine göre vpopmail.mysql dosyasını düzenleyelim.<br />
<br />
* nano ~vpopmail/etc/vpopmail.mysql<br />
<br />
Bu dosya içerisinde aşağıdakine benzer şekilde tanımlanmış olan satırı uygun şekilde düzenleyip aktif ediyoruz.<br />
localhost|0|vpopmail_user|vpopmail_password|vpopmail<br />
<br />
Öncelikle "/var/qmail/control/locals" dosyasını oluşturalım.<br />
<br />
* touch /var/qmail/control/locals<br />
<br />
Evet, şimdi sistemimize yeni bir domain ve ardından da kullanıcı ekleyebiliriz.<br />
<br />
* ~vpopmail/bin/vadddomain domainismi.com postmaster_şifresi<br />
<br />
komutu ile domain ismi "domainismi.com" olan ve postmaster şifresi "postmaster_şifresi" olarak tanımlanmış domaini eklemeye çalışıyoruz. Şayet ekleme işleminde aşağıdakine benzer şekilde bir hata alırsanız "/var/qmail/control/locals" dosyasının varlığını kontrol edip, tekrar domaini eklemeye çalışınız.<br />
Failure while attempting to remove_line() the locals file<br />
Error. Failed to add domain to assign file<br />
Error: Could not update file<br />
<br />
NOT : Domain eklerken herhangi bir sebepler hata verir ve eklenmedi olarak görünürse, tekrar vadddomain komutu ile aynı domaini eklemeye çalıştığınız zaman ise bu domain zaten var (domain already exists) şeklinde bir mesaj verirse, vdeldomain komutu ile domaini silmeye çalışınız. Domaini silmeye çalışırkende bu domain yok şeklinde bir hata mesajı alırsanız, kısır döngüye girmiş demektir. Bu durumda muhtemelen ~vpopmail/domains/ dizin altında eklemeye çalıştığınız domain ismi ile aynı tanımı taışması gereken dizini aramakta, fakat bulamayınca döngüde kalmaktadır. Bu durumda öncelikle, ~vpopmail/domains/ dizini içerisinde eklemeye/silmeye çalıştığınız domain ismi ile oluşturulmuş bir dizin olup olmadığınız kontrol ediniz. Bu isimde bir dizin yoksa mkdir ~vpopmail/domains/domainismi.com şeklinde sisteme eklemeye çalıştığınız fakat herhangi bir sebeple kısır döngüye giren domain'in tanımı ile aynı şekilde olacak olan dizini oluşturup, daha sonra "vdeldomain domainismi.com" komutu ile söz konusu domaini silebilirsiniz.<br />
<br />
Domain ekleme işlemini başarılı şekilde tamamlanmışşsa, yeri gelmişken bu domaine nasıl kullanıcı ekleyebileceğimizi de görelim,<br />
<br />
* ~vpopmail/bin/vadduser kullanici_adı@domainismi.com kullanıcı_şifresi<br />
<br />
Yukarıdaki komut ile domainismi.com domainine "kullanici_adi" ile tanımlanan kullanıcıyı eklemiş oluyoruz. Kullanıcının şifreside, "kullanıcı_şifresi" ile tanımlanan şifre olacaktır. Neticesini veritabanınız üzerinden inceleyebilirsiniz.<br />
<br />
Vpopmail'de Sınırlamalar (Limitler) ve Ekstra Ayarlar:<br />
<br />
Daha önceden vpopmail ile uygulamak istediğimiz kota vb. sınırlamalar vpopmailin kurulumu esnasında "configure" ye parametre ilavesi ile mümkün oluyordu. Ancak yeni versiyonlarda bu işlemleri /home/vpopmail/etc/vlimits.default (daha doğrusu ~vpopmail/etc/vlimits.conf dosyası) dosyası üzerinden yapabiliyoruz. Bu çok daha iyi olmuş.<br />
<br />
Mesela kullanıcılara 10 Mb kota sınırlaması yapmak için,<br />
<br />
default_quota 10485760 satırını aktif etmemiz yeterli, yada kullanıcılar pop3 hizmetinden faydalanamasın istiyorsanız disable_pop satırının aktif olmasını sağlayarak yapabiliriz.<br />
<br />
Domain Bazında Sınırlamalar Yapabilmek :<br />
<br />
vlimits.conf dosyasında yapacağınız sınırlamalar tüm domainlere etki edecektir. Siz şayet belli domainler için özel ayarlar/sınırlamalar yapmak istiyorsanız ve yukarıda vpopmail'in kurulumu esnasında, configure işlemindeki parametrelere ilave olarak --enable-mysql-limits ifadesinide eklemişseniz, domain'in dizininde ".qmailadmin-limits" isimli bir dosya oluşturup, vlimits.conf dosyasındaki kurallara benzer şekilde özel tanımlamalar yapabilirsiniz. ".qmailadmin-limits" dosyasının erişim izinlerininde uygun şekilde ayarlanmasına dikkat etmeyi unutmayınız. Vpopmail'in kurulumu esnasında --enable-mysql-limits şeklindeki parametreyide kullanmışsanız domain bazındaki ayarlamalar/sınırlamalar için mysql'deki tablolara göz atınız.<br />
<br />
Varsayılan Domain Tanımlama :<br />
<br />
Vpopmailde artık çoğu ayar ~vpopmail/etc/ altından yapılabilecek şekildedir. Varsayılan domain için de "~vpopmail/etc/defaultdomain" dosyasında varsayılan olarak ayarlamak istediğimiz domaini belirtebiliriz. Burada belirttiğimiz domain haricinde sistemde yer alan diğer tüm domainlerde login işlemleri sırasında kullanıcı adı olarak hep e-posta adresimizi kullanacağımızı unutmayalım.<br />
<br />
QMAIL-POP3 DAEMON'un AKTİF EDİLMESİ :<br />
<br />
Sistemimizde e-postalarımız "Maildir" yapısında tutulacaktır. Bu yapıya erişebilme yeteneğine sahip pop3 daemonlardan birisi olan ve qmail içerisinde gelen qmail pop3 daemon'u aktif edeceğiz. Bunun için ilk iş olarak -varsa- sistemimizde yer alan eski pop3 daemonumuzu kaldıralım. Her sistem için % 100 sonuç vermeyebilirsede, "dpkg -l|grep POP3" şeklindeki bir komutla -varsa- kurulu olan pop3 daemonunuzu anlayabilirsiniz.<br />
<br />
Daha sonra orjinal qmail scriptimizi kaybetmemek, gerektiği zaman en kötü ihtimalle orjinal duruma geri dönebilmek için qmail scriptimizi aşağıdaki komut ile qmail.org olarak yedekleyelim.<br />
<br />
* cp /etc/init.d/qmail /etc/init.d/qmail.org<br />
<br />
Şimdi /etc/init.d/qmail betiğinde gerekli değişiklikleri yapıp qmail pop3 daemonu aktif edeceğiz, aynı zamanda vpopmail'in düzgün şekilde çalışabilmesi için gerekli olan ayarları tamamlamış olacağız. Aşağıda /etc/init.d/qmail içerisinde yaptığımız değişikliği anlayabilmek amacı ile değişiklik yapılmış (olması gerektiği şekilde ayarlanmış) bir qmail scriptinin gerekli olduğu kadarını aşağıda görebilirsiniz. Koyu işaretlenmiş yerlere dikkat ediniz.<br />
<br />
"/etc/init.d/qmail" betiğinin gerekli değişiklikten sonraki durumu (değişikliğin yapıldığı yerler) :<br />
<br />
start)<br />
echo -n "Starting mail-transfer agent: qmail"<br />
sh -c "start-stop-daemon --start --quiet --user vpopmail \<br />
--exec /usr/sbin/qmail-send \<br />
--startas /usr/sbin/qmail-start -- \"$alias_empty\" $logger &"<br />
# prevent denial-of-service attacks, with ulimit<br />
ulimit -v 8192<br />
sh -c "start-stop-daemon --start --quiet --user qmaild \<br />
--exec /usr/bin/tcpserver -- -R -H -l 0 \<br />
-u `id -u vpopmail` -g `id -g vpopmail` -x /etc/tcp.smtp.cdb 0 smtp \<br />
/usr/sbin/qmail-smtpd `hostname`.`dnsdomainname` \<br />
/home/vpopmail/bin/vchkpw /bin/true 2>&1 | $logger -t qmail -p mail.notice &"<br />
<br />
sleep 1<br />
# Uncomment the following lines to automatically start the pop3 server<br />
sh -c "start-stop-daemon --start --quiet --user root \<br />
--exec /usr/bin/tcpserver -- -R -H -u `id -u vpopmail` -g `id -g vpopmail` \<br />
0 pop-3 /usr/sbin/qmail-popup `hostname`.`dnsdomainname` \<br />
/home/vpopmail/bin/vchkpw /usr/sbin/qmail-pop3d Maildir &"<br />
<br />
echo "."<br />
;;<br />
stop)<br />
<br />
Gerekli değişiklikleri yaptıkdan sonra,<br />
<br />
"/etc/init.d/qmail restart" komutu ile qmaili yeniden başlatıp test edelim. 110 nolu porta telnet çekince aşağıdakine benzer bir sonuç almamız gerekir. Cevap alamıyorsak qmailimiz başarılı şekilde başlatılamamış olabilir. Bu durumda qmail scripti içerisindeki değişiklikleri gözden geçirip, yeniden aynı işlemleri deneyiniz.<br />
<br />
NOT : Dilerseniz benim hem woody hemde sarge sistemde sorunsuzca kullandığım qmail betiğini kullanmayı deneyebilirsiniz. Yada bu dosyadaki değişikleri orjinal qmail betiği ile karşılaştırıp kendi sisteminize göre özelleştirebilirsiniz.<br />
telnet localhost 110<br />
Trying 127.0.0.1...<br />
Connected to localhost.<br />
Escape character is '^]'.<br />
+OK <28570.1098382924@domainismi.com><br />
<br />
COURIER-AUTHLIB ve COURIER-IMAP KURULUMU :<br />
<br />
Courier-imap paketide Maildir desteğine sahip, imap sunucusudur. Bu paket e-postalarımızı imap üzerinden kontrol etmek istediğimizde aynı zamanda ileriki bölümde kurulumunu anlatacağımız Web-Mail olan Squirrelmail'in e-postalara imap üzerinden erişebilmesi için gereklidir.<br />
<br />
Courier-imap'ın kurulumunu tar.gz üzerinden yapacağız.<br />
<br />
Öncelikle şayet sisteminizde yüklü değilse;<br />
<br />
* apt-get install openssl libssl-dev libltdl3<br />
<br />
ile openssl, libssl ve libltdl3 kütüphanelerini kurunuz.<br />
<br />
Courier-Authlib Kurulumu :<br />
<br />
* cd /usr/local/src/<br />
* wget -c http://ovh.dl.sourceforge.net/sourceforge/courier/courier-authlib-0.53.tar.bz2<br />
<br />
http://www.courier-mta.org/?download.php~authlib adresinden en son sürümünü kontrol ediniz.<br />
<br />
* apt-get install libgdbm3 libgdbm-dev<br />
* apt-get install bzip2<br />
* tar -jxvf courier-authlib-0.53.tar.bz2<br />
* cd courier-authlib-0.53<br />
* ./configure<br />
* make<br />
* make install<br />
* make install-configure<br />
<br />
Courier-Imap Kurulumu :<br />
<br />
* cd /usr/local/src/<br />
*<br />
wget http://umn.dl.sourceforge.net/sourceforge/courier/courier-imap-4.0.1.tar.bz2<br />
<br />
(http://www.courier-mta.org/download.php#imap adresinden en son sürümü kontrol edip indiriniz.)<br />
<br />
* tar -jxvf courier-imap-4.0.1.tar.bz2 (daha öncesinde yoksa bzip2 paketini kurunuz)<br />
* cd courier-imap-4.0.1<br />
<br />
* ./configure --disable-root-check --without-authdaemon --with-authvchkpw --enable-workarounds-for-imap-client-bugs<br />
* make<br />
* make install<br />
<br />
İşlemi ile kurulumu tamamlamış olduk. Şimdi bu işlemler sonucunda olması gereken dizin/dosya yapımızı hızlı bir şekilde kontrol edelim.<br />
ls -al /usr/lib/courier-imap/libexec/<br />
toplam 440<br />
drwxr-xr-x 2 root root 4096 2005-01-27 03:19 .<br />
drwxr-xr-x 9 root root 4096 2005-01-27 00:39 ..<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 379130 2005-01-27 03:19 couriertcpd<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 1486 2005-01-27 03:19 imapd.rc<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 1469 2005-01-27 03:19 imapd-ssl.rc<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 37920 2005-01-27 03:19 makedatprog<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 1422 2005-01-27 03:19 pop3d.rc<br />
-rwxr-xr-x 1 root root 1438 2005-01-27 03:19 pop3d-ssl.rc<br />
<br />
Şimdi sıra, courier-imap için konfigürasyonun ayarlanmasına geldi,<br />
<br />
* cd /usr/lib/courier-imap/etc/<br />
* cp imapd.dist imapd<br />
* cp imapd-ssl.dist imapd-ssl<br />
<br />
imapd dosyamızı açıp,<br />
<br />
IMAPDSTART=NO olarak yer alan satırı, aşağıdaki şekilde YES olarak değiştirelim.<br />
IMAPDSTART=YES<br />
<br />
aynı şekilde nano imapd-ssl ile imapd-ssl dosyamızı açıp IMAPDSSLSTART=NO şeklinde olan satırın<br />
IMAPDSSLSTART=YES<br />
<br />
şeklinde olmasını sağlayalım.<br />
<br />
/usr/local/etc/authlib/authdaemonrc dosyasında<br />
authmodulelist="authuserdb authpwd authshadow authmysql authcustom authvchkpw"<br />
<br />
şeklinde olan satırlardan "authmysql" ifadesini çıkarınız. Yani bu satırı şu hale getiriniz.<br />
authmodulelist="authuserdb authpwd authshadow authcustom authvchkpw"<br />
<br />
* /usr/lib/courier-imap/libexec/imapd.rc start<br />
* /usr/lib/courier-imap/libexec/imapd-ssl.rc start (imapd-ssl'e ihtiyacınız yoksa başlatmayabilirsiniz)<br />
* /usr/local/libexec/courier-authlib/authdaemond &<br />
<br />
ile imapd, imapd-ssl'in ve authdaemond'un başlatılmasını sağlayalım. Bu betiklerin açılışta da otomatik olarak başlatılabilmesi için<br />
<br />
#!/bin/bash<br />
<br />
/usr/lib/courier-imap/libexec/imapd.rc start<br />
<br />
/usr/lib/courier-imap/libexec/imapd-ssl.rc start<br />
<br />
/usr/local/libexec/courier-authlib/authdaemond &<br />
<br />
şeklinde "imapd" isimli bir dosya oluşturup bu dosyayı /etc/init.d/ altına bırakalım. Daha sonrasında "apt-get install rcconf" paketini kurup, bu betiğin açılışta başlatılmasını sağlayacak şekilde ayarlayalım.<br />
<br />
* imapd-ssl'e ihtiyacınız yoksa bunu başlatmanıza gerek yok.<br />
<br />
Şimdi kurduğumuz bu courier-imapd paketini test edelim, bunun için 143 nolu porta telnet çekip, daha önce yukarıda oluşturduğumuz domain ve kullanıcı adı ile deneme yapabiliriz.<br />
<br />
NOT : Kullanıcı adı olarak e-posta adresimizin tamamının kullanıldığını unutmayalım. Kullanıcı adımız kullanıcı_adı@domain_ismi.com şeklinde olacaktır.<br />
# telnet localhost 143<br />
Trying 127.0.0.1...<br />
Connected to localhost.<br />
Escape character is '^]'.<br />
* OK [CAPABILITY IMAP4rev1 UIDPLUS CHILDREN NAMESPACE THREAD=ORDEREDSUBJECT THREAD=REFERENCES SORT QUOTA IDLE] Courier-IMAP ready. Copyright 1998-2003 Double Precision, Inc. See COPYING for distribution information.<br />
a login kullanıcı_adı@domain_ismi.com kullanıcı_şifresi<br />
a OK LOGIN Ok.<br />
<br />
şeklinde bir sonuç alıyorsak, problemsiz olarak kurulumu tamamladığımız anlamına gelir. Şayet 143 nolu portdan cevap alamıyorsanız courier-imapd kurulumunuzu ve ayarlarınız gözden geçiriniz. Portdan cevap alıyor fakat, "a login kullanıcı_adı@domain_ismi.com kullanıcı_şifresi" satırı ile giriş yaptığınızda "a OK LOGIN Ok." sonucunu alamıyorsanız, vpopmail kurulumunda vadddomain ve vadduser ile girdiğiniz domain, kullanıcı adı ve şifreyi gözden geçiriniz. Ayrıca doğrulama işlemi yaparken "a" harfininde satıra dahil olduğuna dikkat ediniz.<br />
<br />
TÜRKÇE SQUIRRELMAIL KURULUMU :<br />
<br />
Squirrelmail e-postalarımıza web üzerinden ulaşabilmemizi sağlayar. Kurulum için<br />
<br />
* apt-get install squirrelmail<br />
<br />
daha sonra apacheye, gerekli Alias tanımını yapmamızı sağlayan dosyayı include ile apache ayarlarına dahil edelim.<br />
<br />
* nano /etc/apache/httpd.conf ile apachenin konfigürasyon dosyasını açıp<br />
<br />
Include /etc/squirrelmail/apache.conf<br />
<br />
satırını ekleyelim daha sonra "/etc/init.d/apache restart" ile apacheyi yeniden başlayıp bu alias tanımının etkinleşmesini sağlayalım.<br />
<br />
Apache 1.3.x kullanıcısı iseniz ve şayet sisteminizde /etc/apache/conf.d/ şeklinde bir dizin varsa, yukarıdaki apache.conf isimli dosyayı /etc/apache/conf.d/ altına kopyalamakla da aynı include işlemini yapabilirsiniz. Kullandığınız Apache ayarlarında (httpd.conf) /etc/apache/conf.d dizini zaten tümden ayarlara dahil ediliyor olabilir.<br />
<br />
Apache 2.x kullanıcılarıda benzer şekilde yukarıdaki /etc/squirrelmail/apache.conf dosyasını /etc/apache2/apache.conf içerisinden include ile Apache ayarlarına dahil edebilir veya /etc/squirrelmail/apache.conf dosyasını /etc/apache2/mods-enabled/ dizini içerisine kopyalayarak otomatik olarak Apache ayarlarına dahil edilmesini sağlayabilirler.<br />
<br />
Metod olarak bu yöntemler seçilmiş olsa bile Apache 1.3.x "/etc/init.d/apache restart" veya Apache 2.x için "/etc/init.d/apache2 restart" şeklinde Apache'nin yeni ayarlar ile çalışması sağlanması unutulmamalı.<br />
<br />
Bu şekilde, Squirrelmail'i sistemimize kurduk ve http://www.domainismi.com/squirrelmail/ şeklinde ulaşalabilmeyi sağladık. Sıra squirrelmail'in konfigurasyonuna (özelleştirilmesine) geldi.<br />
<br />
* /usr/sbin/squirrelmail-configure<br />
<br />
Languages -> Default Language : tr_TR<br />
<br />
Languages -> Default Charset : iso-8859-9<br />
<br />
Server Settings -> A. Update IMAP Settings : Server software : courier<br />
<br />
Server Settings -> A. Update IMAP Settings : IMAP Port : 143<br />
<br />
olarak ayarlanmış olmalı. (tr_TR için "dpkg-reconfigure locales" komutu ile tr_TR ninde sistem yerelleri arasına dahil edilmiş olduğuna emin olunuz.)<br />
<br />
Squirrelmail için Dil Çeviri Dosyaları :<br />
<br />
http://sourceforge.net/project/showfiles.php?group_id=311&package_id=110388 adresinden çevirisi yapılan tüm diller için gerekli dosyaları bulabilirsiniz. Dilerseniz tüm çevirilerin yer aldığı all_locales paketini indirebilir veya sadece tr_TR paketini indirip Türkçe desteini aktif edebilirsiniz. Biz örneğimizde tüm çeviri dosyalarının yer aldığı paketi indirelim. Bunun için;<br />
<br />
* cd /usr/share/squirrelmail/<br />
* wget -c http://unc.dl.sourceforge.net/sourceforge/squirrelmail/all_locales-1.4.4-20050122.tar.bz2<br />
* tar -xjvf all_locales-1.4.4-20050122.tar.bz2<br />
<br />
Sonuçta /usr/share/squirrelmail/locale/ içerisinde Türkçe çevirilerinin yer aldığı tr_TR dizini ve diğer diller için de gerekli olan dizinler yer alacaktır.<br />
<br />
SPAMASSASSIN KURULUMU :<br />
<br />
Spamassassin, spam olarak nitelendirdiğimiz e-postaların tespit edilmesini, işaretlenmesini, ayıklanmasını sağlar. Kurulum için<br />
<br />
* apt-get install spamassassin<br />
<br />
komutunu vermemiz yeterlidir. Kurulum sonrası ayarlara gelince, http://www.yrex.com/spam/spamconfig.php adresinde konfigürasyon dosyasının oluşturulmasına yardımcı bir yazılım mevcut (belgenin hazırlandığı tarihte bu adresten 3.0 versiyonunu destekleyen bir dosya oluşturamıyordu, oluşturulan konfigürasyon dosyasının sizin kullandığınız spamassassin versiyonuna uygun olup olmadığına dikkat ediniz.) . Buradan istediğimiz özellikleri ve sınırlamaları belirtip kendi sistemimizde kullanabileceğimiz /etc/spamassassin/local.cf isimli konfigürasyon dosyamızı oluşturabiliriz.<br />
<br />
NOT : Spamassassin 3.0 ile birlikte konfigürasyon dosyalarında da önemli bir kaç değişiklik oldu. Aşağıdaki local.cf dosyası 3.0 ve üzeri için hazırlanmıştır. Ancak bu dosya isteğinize göre daha da geliştirip şekillendirilebilir. Dosyada kullanılabilecek tanımlamalar ile ilgili detaylı bilgiye http://spamassassin.apache.org/full/3.0.x/dist/doc/Mail_SpamAssassin_Conf.html adresinden ualaşabilirsiniz.<br />
<br />
Örnek /etc/spamassassin/local.cf :<br />
<br />
#Bu dosya 3.x versiyonu için düzenlenmiştir.<br />
#Kullandığınız Spamassassin versiyonuna ve sisteminizin durumuna göre dosyada yapılması gereken değişiklikler olabilir.<br />
<br />
# How many hits before a message is considered spam.<br />
required_hits 5.0<br />
<br />
# Text to prepend to subject if rewrite_subject is used<br />
rewrite_header Subject ****SPAM(_SCORE_)****<br />
<br />
# Encapsulate spam in an attachment<br />
report_safe 1<br />
<br />
# Enable the Bayes system<br />
use_bayes 1<br />
<br />
# Enable Bayes auto-learning<br />
bayes_auto_learn 1<br />
<br />
# Enable or disable network checks<br />
skip_rbl_checks 0<br />
use_razor2 1<br />
use_pyzor 1<br />
<br />
# Allows users to create rules<br />
allow_user_rules 1<br />
<br />
# Mail using languages used in these country codes will not be marked<br />
# as being possibly spam in a foreign language.<br />
ok_languages all<br />
<br />
# Mail using locales used in these country codes will not be marked<br />
# as being possibly spam in a foreign language.<br />
ok_locales all<br />
<br />
Şimdi ise sıra /etc/default/spamassassin dosyasının ayarlanmasına geldi,<br />
<br />
/etc/default/spamassassin dosyasında<br />
<br />
ENABLED=0 olan satırı<br />
ENABLED=1<br />
<br />
olarak değiştirelim. OPTIONS satırının da;<br />
OPTIONS="--create-prefs --max-children 5 --helper-home-dir"<br />
<br />
şeklinde olmasına dikkat ediniz.<br />
<br />
Ayarların etkin olması ve spamassassin'in başlatılması için;<br />
<br />
* /etc/init.d/spamassassin restart<br />
<br />
komutunu vermemiz yeterlidir.<br />
<br />
Spamassassin Ayarlarının Test Edilmesi :<br />
<br />
* spamassassin --lint<br />
<br />
komutu ile /etc/spamassassin/local.cf dosyasında kabul görmeyen bir tanımlama yapıp yapmadığınızı görebilirsiniz. Dosyanın durumu ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için;<br />
<br />
* spamassassin --lint -D<br />
<br />
şeklinde bir komut ile daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. "-D" parametresi "debug" edebilmenizi sağlar.<br />
<br />
Spamassassin'in Çalışma Mantığı ve Ekstra Ayarları :<br />
<br />
Spamassassin, gelen e-postaların durumlarına göre puanlar vererek, bizim /etc/spamassassin/local.cf dosyasında belirttiğimiz değeri (required_hits 5.0) aşan e-postaları SPAM olarak algılar. Şayet biz şu grubtan gelen e-postalar yada şu tarzdaki tüm e-postalar SPAM olarak işaretlensin demişsek, puan durumuna bakmadan doğrudan SPAM olarak algılar. Benzer şekilde, şu adresden gelen e-postaları kesinlikle spam olarak algılama dersek, bunların puanlarına bakmaksızın göz ardı eder.<br />
<br />
Puanlama mantığı kabaca şu şekilde çalışır, subject (konu) kısmı boş olan e-postayı spam olma olasılığı sebebiyle, "spam puanı" veriyor olsun, yine söz konusu e-posta aynı anda birden fazla kişiye gönderilmişse yine spam olma olasılığının fazla olması ihtimaline binayen "spam puanı" veriyor olsun, e-posta içerisinde html tagları kullanılmışsa, çok cicili bicili bir e-posta ise yine bununda spam olma olasılığı yüksek diyerek onada bir puanlama yapar. Benzer şekilde yaptığı puanlamaları toplayarak bizim /etc/spamassassin/local.cf de belirttiğimiz değeri (mesela, required_hits 5.0) aşan e-postaları, bu adresden gelen e-postalar veya benzer tarzdaki e-postalar için belirttiğimiz aksi bir başka kural olmadığı sürece SPAM olarak işaretler.<br />
<br />
Spam olarak işaretleme yaparken, istersek SPAM olarak algılanan e-postaların konu başlıklarının (subject) değiştirilmesini, var olan konu başlığının başına SPAM olduğunu belirten bir tag eklenmesini sağlayabiliriz. Bu işlemi gerçekleştiren kısım, rewrite_header' dır. Yukarıdaki dosyada spam olarak algılanan e-postaların konu başlıklarının başına "*****SPAM*****" ifadesinin de eklemesini söylemişiz bulunuyoruz. Bu kısımda gelen e-postanın kaç puan ile spam olarak işretlendiğini anlayabilmek için 3.x versiyonu ile birlikte "****SPAM(_SCORE_)****" şeklinde kullanabiliyoruz.<br />
<br />
"report_safe 1" ifadesi ilede, kullanıcıya giden e-postalar, SPAM olarak algınırsa konu başlığı belirttiğimiz şekilde yeniden düzenlenecek ve mesajın orjinali mail'e Attach (ek) edilecek. Kullanıcı spam olan e-postayı direk göremeyecek, isterse söz konusu e-postanın ek dosyasından bakıp, bu e-postanın gerçekten spam olup olmadığına karar verebilir ve gereken işlemi yapabilir. Gelen e-posta spam olarak işaretlendiğinden direk sunucuda iken silinedebilir, fakat bu benim çok fazla tercih etmediğim bir yöntem. En azından sistemin düzgün işlediğine (ince ayarların yapıldığına) emin olmadan önce bu opsiyonu aktif etmek pek sağlıklı olmasa gerek, spam olmayan ama spam olarak algılanabilecek bir çok e-postayı kaybedebilirsiniz. Bunun yerine procmail veya maildrop kullanarak bu tarzdaki e-postaların akibetini ".Spam" klasörüne taşımak olarak belirtebiliriz. Detaylar hususunda Spamassassin için ekstra ayarlar kısmına göz atınız.<br />
<br />
Belli Domainlerden Gelen E-postaların Ne Olursa Olsun Spam Olarak İşaretlenmemesi :<br />
<br />
/etc/spamassassin/local.cf dosyamızda bunları whitelist_from olarak belirtiyoruz. Örnekler:<br />
whitelist_from *@garanti.com.tr<br />
whitelist_from *@bonus.com.tr<br />
whitelist_from *@ykb.com<br />
<br />
yukarıdaki örneklerde garanti.com.tr, bonus.com.tr ve ykb.com dan gelecek e-postaları ne olursa olsun spam olarak işaretleme yada spam olarak algılama diyoruz.<br />
<br />
Spam Olarak İşaretlenen E-postaların İçerisine Bilgi Mesajı Koyma :<br />
<br />
Yine, /etc/spamassassin/local.cf dosyamızı aşağıdaki şekilde düzenleyerek, kullanıcıya bilgi verebiliriz.<br />
<br />
clear_report_template<br />
<br />
report Bu Mail sunucusu üzerinde SPAM e-posları kontrol eden bir yazılım çalışmaktadır. Bu yazılıma göre size gönderilmiş olan bu e-postanın SPAM içerebileceği tespit edilmiş ve size gelen bu e-postanın orjinal hali (e-postanın SPAM OLMAMA ihtimaline karşı) -EK DOSYA- olarak bu e-posta ile size gönderilmiştir.<br />
report<br />
report --------------------------------------------<br />
report Bilgi için :: info@domainismi.com<br />
report --------------------------------------------<br />
<br />
gibi bir yapı ile , "report" ifadesini kullanarak kullanıcıya bilgilendirme mesajı gönderebilmiş oluyoruz.<br />
<br />
Otomatik Öğrenme Metodu :<br />
<br />
Thomas Bayes tarafından bulunan, Bayesian metodu olarak bilinen bu yöntemi spamassassin içerisinde kullanarak otomatik öğrenmeyi sağlıyoruz. Kabaca ,o ana kadar gelen e-postaları değerlendirerek, gelen e-postalara göre daha sonraki e-postalarında spam olabilme olasılığını hesap eden bir metod. Metod gücünü, olasılık hesaplarından alıyor. Bu yöntemin aktif hale gelebilmesi için local.cf dosyamızda,<br />
<br />
# Enable Bayes auto-learning<br />
bayes_auto_learn 1<br />
<br />
ayarlamasının yapılmış olmasına dikkat etmemiz gerekir.<br />
<br />
E-postaların, Sisteme Kullanıcı Tarafından Öğretilmesi :<br />
<br />
sa-learn komutu ile gelen bir e-postanın benzerinin bir daha gelmesi durumunda spam olarak algılanmasını veya o tarz maillerin spam olarak algılanmamasını sağlayabiliriz.<br />
<br />
* sa-learn --ham <epostaların_bulunduğu_dizin_ismi_veya_eposta_dosyası><br />
<br />
belirttiğimiz dizinde yer alan maillerin veya belirttiğimiz mail dosyasının, spam olarak algılanmamasını söyleyebiliriz. Benzer şekilde<br />
<br />
* sa-learn --spam <epostaların_bulunduğu_dizin_ismi_veya_eposta_dosyası><br />
<br />
belirttiğimiz dizinde yer alan e-postaların veya belirttiğimiz e-posta dosyasının, spam olarak algılanmasını söyleyebiliriz.<br />
<br />
Böylece biz, bu e-postayı veya bu tarzdaki e-postaları tanı, bundan sonra belirttiğim şekilde davran demiş oluyoruz.<br />
<br />
Her Kullanıcıya Farklı Kuralların Uygulanması :<br />
<br />
Bu durumda kullanıcının e-posta dizininde oluşan (yoksa oluşturun) .spamassassin dizininin içerisine "user_prefs" (~vpopmail/domain/kullanıcı_dizini/.spamassassin/user_prefs) diye bir dosya oluşturup, /etc/spamassassin/local.cf dosyasında belirttiğimiz kural setine benzer kuralları user_prefs içerisinde yapıyoruz.<br />
<br />
Spam Olarak Algılanan E-postaların Farklı Bir Klasöre Taşınması :<br />
<br />
Burada devreye procmail veya maildrop giriyor (biz burada procmail üzerinde duracağız). Procmail kullanarak istediğiniz e-postaların istediğiniz işleme tabi tutulması işini rahatlıkla yapabilirsiniz. Bu konuda çok fazla detaya girmemekle beraber fikir vermesi açısından bir örnek .procmail dosyası vermek istiyorum. Konu ile ilgili detaylı anlatıma sahip bir çok döküman bulabilmek mümkün.<br />
<br />
procmail'i sistemimize kurduktan sonra, kullanıcının ev dizininde procmail (~vpopmail/domain/kullanıcı_dizini/.procmail) isimli bir dosya oluşturup içerisine aşağıdakine benzer tanımlar yapabiliriz. Bu işlemin tüm kullanıcılara aynı anda etki etmesini istiyorsak /etc/procmailrc dosyasında işlem yapmamız gerekir.<br />
<br />
Konu başlığında "*****SPAM*****" içeren e-postaları yok etmek için.<br />
:0w<br />
* ^Subject:.*\*\*\*\*SPAM\*\*\*\*\*<br />
/dev/null<br />
<br />
veya,<br />
<br />
Konu başlığında "*****SPAM*****" içeren e-postaları aynı dizindeki .Spam/new/ dizinine aktarabiliriz. Bunun için de<br />
:0w<br />
* ^Subject:.*\*\*\*\*SPAM\*\*\*\*\*<br />
./Spam/new<br />
<br />
şeklinde bir kaç satır yeterli olacaktır.<br />
<br />
RAZOR KURULUMU :<br />
<br />
Razor, spamassassin ile birlikte kullanılan ve spamassassin'in etkinliğini artıran bir yazılımdır. Aynı şekilde benzer görevi yapan Pyzor'u da sisteminize kurabilirsiniz. Aynı anda hem razor hemde pyzor kullanmak mümkün. Razor kurulumu için<br />
<br />
* apt-get install razor<br />
<br />
PYZOR KURULUMU :<br />
<br />
Pyzor'da esasen Razor'dan türemiş Python dili ile yazılmış bir yazılımdır. Bu yazılımı kurarken sisteminize Python da kurulacaktır. Bu yazılımıda sisteminize kurmak isterseniz,<br />
<br />
* apt-get install pyzor<br />
<br />
Pyzor 'un nasıl çalıştığını merak edenler http://www.archeus.plus.com/colin/pydoc/overview adresindeki kısa yazıya göz atabilirler. Bu yazı ile aynı zamanda Razor'un da çalışma mantığı anlaşılmış olacaktır.<br />
<br />
DCC KURULUMU :<br />
<br />
Benzer şekilde DCC'yi de kullanmak istersek;<br />
<br />
* apt-get install dcc-common dcc-client<br />
<br />
RAZOR PYZOR ve DCC'nin SPAMASSASSIN İLE KULLANILMASI :<br />
<br />
Her iki yazılımında aktif olabilmesi için /etc/spamassassin/local.cf içerisinde<br />
<br />
use_razor2 1<br />
<br />
use_pyzor 1<br />
<br />
use_dcc 1<br />
<br />
ifadelerinin yer almasına dikkat edelim. Her üç yazılımıda aynı anda kullanabiliriz.<br />
<br />
MAILDROP KURULUMU :<br />
<br />
Spam olarak işaretlenen e-postaların hangi klasöre taşınacağını veya ne gibi bir işleme tabi tutulacağını belirtebilmek için kullanmamız gereken yazılım Maildrop veya procmail olabilir. Mesela kullanıcının e-posta dizininde .SPAM diye bir klasör oluşturup, SPAM olarak algılanan emaillerin bu klasöre taşınmasını sağlayabiliriz. Ayrıca qmail-scanner maildrop'a bağımlılık duyduğu için bu paketi kurmak durumundayız. Kurulum için<br />
<br />
* apt-get install maildrop<br />
<br />
CLAM ANTIVIRUS KURULUMU (CLAMAV):<br />
<br />
Clam Antivirüs (Clamav) GPL lisansı ile dağıtılan bir yazılımdır.<br />
<br />
* apt-get install clamav-daemon<br />
<br />
ile Clamav Antivirüs yazılımını sistemimize kurabiliriz.<br />
<br />
"Please choose the method for virus database updates" kısmından uygun olan güncelleme metodonu seçiniz. sürekli internet bağlantısı olanlar için "daemon" uygun bir seçim olacaktır.<br />
<br />
Sonraki adımda; "new CA certificates will be trusted and installed" seçeneğine "Yes" diyerek devam edelim.<br />
<br />
Bunlarla birlikte önerilen paketlerden bazılarınıda kuralım<br />
<br />
*<br />
apt-get install unrar-nonfree lha arj unzoo unzip daemon libcurl3-gssapi ca-certificates<br />
<br />
İleriki adımlarda problem olacak slamav-daemon ile ilgili ayarları ayarları şimdiden yapalım. Qmailscanner için gerekli olacak olan qscand grubu ve kullanıcısını ekleyelim.<br />
<br />
* groupadd qscand<br />
* useradd -c "Qmail-Scanner Account" -g qscand -s /bin/false qscand<br />
<br />
Daha sonra /etc/clamav/clamd.conf dosyasındaki;<br />
<br />
"User clamav" ifadesini "User qscand" ile değiştirip clamd.conf dosyasını kaydediniz.<br />
<br />
* chown qscand -R /var/run/clamav/<br />
<br />
ile /var/run/clamav/ dizinine qscand kullanıcısının erişimini sağlayalım.<br />
<br />
* /etc/init.d/clamav-daemon restart<br />
<br />
ile clamav-daemon'u başlatabilirsiniz. İşlemleriniz yolunda ise /var/run/clamav/ içerisinde "clamd.ctl" dosyası oluşmuş olmalı.<br />
<br />
QMAIL-SCANNER KURULUMU :<br />
<br />
Qmail-Scanner, Qmail için tasarlanmış içerik tarayıcı sistemidir. Clamav ve Spamassasin ile birlikte çalışmasını sağlayacağız. Bu şekilde, sisteme gelen veya sistemden gönderilen maillerin kontrol edilmesini, virus içerip içermediğini veya spam olup olmadığını anlayabilmemizi sağlayacak. Bu yazılımın kurulumunuda yine .tar.gz 'den yapacağız. Kurulum için,<br />
<br />
Öncelikle sisteminizde yoksa qmail-scanner'in ihtiyaç duyduğu perl-suid paketini kurun,<br />
<br />
* apt-get install perl-suid<br />
<br />
daha sonra;<br />
<br />
* cd /usr/local/src/<br />
* wget http://unc.dl.sourceforge.net/sourceforge/qmail-scanner/qmail-scanner-1.25.tgz<br />
<br />
(Son sürümünü, http://qmail-scanner.sourceforge.net adresinden kontrol ediniz.)<br />
<br />
* tar -zxvf qmail-scanner-1.25.tgz<br />
* cd qmail-scanner-1.25<br />
* apt-get install unzip unrar-nonfree lha (kurulu değilse)<br />
<br />
Aşaıdaki qscand grubu ve kullanıcısını clam-daemon ayarlarında eklemiştik. Eklememişseniz ekleyiniz.<br />
<br />
* groupadd qscand<br />
*<br />
useradd -c "Qmail-Scanner Account" -g qscand -s /bin/false qscand<br />
<br />
Konfigürasyon işlemine geçmeden önce, aşağıda koyu renkle işaretlenmiş yerlere dikkatinizi çekmek istiyorum. "--admin info --domain domainismi.com" ifadesi ile qmail-scanner.pl dosyasında admin'in mail adresinin info@domainismi.com olarak ayarlanmasını sağlıyoruz. "--notify sender,admin,recips" ifadesi ile de, sisteme gelen/giden maillerin kontrolü sırasında Virüslü bir maile rastlanırsa, bunun ile ilgili bilginin maili gönderene (sender), sistem yöneticisine (admin, az önce belirttiğimiz mail adresine olmak üzere) ve mail alıcılarına (recips) bir rapor gönderilmesini, durumun iletilmesini sağlama işlemi yapılır. Şayet rapor'un (bilginin) sadece göndereciye gitmesini isterseniz bu kısımda "--notify sender" şeklinde düzenleme yapabilirsiniz. Ayrıca qmail-scanner.pl dosyasındaki uyarı metinlerininde Türkçe olabilmesi için "--lang tr_TR" desteği ile derlediğimize dikkat ediniz.<br />
<br />
Şayet sistemde clamav'dan başka antivirüs programıda kullanmak isterseniz onuda --scanners ifadesinden sonra gelen "clamdscan,verbose_spamassassin" paremetreleri içerisinde belirtmeniz gerekir. Yalnız kullanacağınız antivirüs yazılımının qmail-scanner tarafından destelendiğine emin olunuz.<br />
<br />
Clamav ile birlikte ikinci bir antivirus programı daha çalıştırmak isteyenler için AntiVir isimli antivirus yazılımın e-posa sunucuları için olan MailGate ürününü önerebilirim. Bu ürünü ticari amacı olmayan (non-commercial) sunucunuzda bir sene boyunca ücretsiz kullanabilirsiniz. Bir senelik lisansı http://www.antivir.de/en/support/unix_private_registration/?type=98 adresindeki formu doldurarak temin edebilmek mümkün.<br />
./configure --spooldir /var/spool/qmailscan --qmaildir /var/qmail --bindir /var/qmail/bin --qmail-queue-binary /var/qmail/bin/qmail-queue --admin info --domain domainismi.com --notify sender,admin,recips --local-domains localhost --silent-viruses auto --lang tr_TR --debug 1 --unzip 1 --block-password-protected 0 --add-dscr-hdrs 1 --archive 0 --redundant no --log-details yes --log-crypto 0 --fix-mime 1 --ignore-eol-check 0 --scanners "clamdscan,verbose_spamassassin" --install 1<br />
<br />
Kurulum sırasındaki bilgiler aşağıdakine benzer şekilde olacak.<br />
<br />
Building Qmail-Scanner 1.25...<br />
<br />
This script will search your system for the virus scanners it knows<br />
about, and will ensure that all external programs<br />
qmail-scanner-queue.pl uses are explicitly pathed for performance<br />
reasons.<br />
<br />
Continue? ([Y]/N) [Y ile devam ediyoruz]<br />
<br />
The following binaries and scanners were found on your system:<br />
<br />
mimeunpacker=/usr/bin/reformime<br />
unzip=/usr/bin/unzip<br />
<br />
Content/Virus Scanners installed on your System<br />
<br />
clamscan=/usr/bin/clamscan<br />
<br />
Qmail-Scanner details.<br />
<br />
log-details=mailstats.csv<br />
fix-mime=1<br />
ignore-eol-check=0<br />
debug=1<br />
notify=sender,admin,recips<br />
redundant-scanning=no<br />
virus-admin=info@domainismi.com<br />
local-domains='domainismi.com','localhost'<br />
silent-viruses='klez','bugbear','hybris','yaha','braid','nimda','tanatos','sobig','winevar', 'palyh','fizzer','gibe','cailont', 'lovelorn','swen','dumaru','sober','hawawi','holar-i','mimail','poffer','bagle', 'worm.galil','mydoom','worm.sco','tanx', 'novarg','\@mm'<br />
scanners="clamscan_scanner"<br />
<br />
If that looks correct, I will now generate qmail-scanner-queue.pl<br />
for your system...<br />
Continue? ([Y]/N) [Burada Y ile devam ediyoruz]<br />
<br />
Hit RETURN to create initial directory structure under /var/spool/qmailscan,<br />
and install qmail-scanner-queue.pl under /var/qmail/bin:<br />
perlscanner: generate new DB file from /var/spool/qmailscan/quarantine-attachments.txt<br />
perlscanner: total of 9 entries.<br />
<br />
Finished installation of initial directory structure for Qmail-Scanner<br />
under /var/spool/qmailscan and qmail-scanner-queue.pl under /var/qmail/bin.<br />
<br />
Finished. Please read README(.html) and then go over the script<br />
(/var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl) to check paths/etc.<br />
<br />
"/var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl -r" should return some well-known virus<br />
definitions to show that the internal perlscanner component is working.<br />
<br />
That's it!<br />
<br />
****** FINAL TEST ******<br />
<br />
Please log into an unpriviledged account and run<br />
/var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl -g<br />
<br />
If you see the error "Can't do setuid", or "Permission denied", then<br />
refer to the FAQ.<br />
<br />
(e.g. "setuidgid qmaild /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl -g")<br />
<br />
<br />
That's it! To report success:<br />
<br />
% (echo 'First M. Last'; cat SYSDEF)|mail jhaar-s4vstats@crom.trimble.co.nz<br />
Replace First M. Last with your name.<br />
<br />
Şeklinde kurulum tamamlanmış olacaktır. Şimdi "/var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl -g" komutunu işleterek işlemi sonlandıralım.<br />
<br />
* /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl -g<br />
perlscanner: generate new DB file from /var/spool/qmailscan/quarantine-attachments.txt<br />
perlscanner: total of 9 entries.<br />
<br />
Bu işlemler sonucunda qmail-scanner-queue.pl dosyasının /var/qmail/bin/ altında yerini almış olması gerekir. Bu dosyanın hakları ile ilgilide, dosya sahibi ve grubunun qscand (qscand:qscand), chmod olarak erişim yetkisininde 4755 olarak ayarlanmış olmasına dikkat ediniz.<br />
ls -al /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl<br />
-rwsr-xr-x 1 qscand qscand 90980 2004-10-15 21:06 /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl<br />
<br />
Ayrıca, /var/spool/qmailscan/ dizini yapısınında aşağıdakine benzer şekilde oluşturulmuş olup olmadığını kontrol ediniz.<br />
ls -al /var/spool/qmailscan/<br />
toplam 52<br />
drwxrwx--- 5 qscand qscand 4096 2004-10-15 21:07 .<br />
drwxr-xr-x 9 root root 4096 2004-10-15 21:06 ..<br />
-rw-rw---- 1 qscand qscand 96 2004-10-15 21:06 mailstats.csv<br />
-rw------- 1 qscand root 597 2004-10-15 21:06 qmail-queue.log<br />
-rw------- 1 qscand root 18 2004-10-15 21:06 qmail-scanner-queue-version.txt<br />
drwxrwx--- 5 qscand qscand 4096 2004-10-15 21:06 quarantine<br />
-rw-r----- 1 qscand root 12288 2004-10-15 21:07 quarantine-attachments.db<br />
-rw-rw---- 1 qscand qscand 4336 2004-10-15 21:06 quarantine-attachments.txt<br />
-rw-rw---- 1 qscand qscand 0 2004-10-15 21:06 quarantine.log<br />
drwx------ 2 qscand root 4096 2004-10-15 21:06 tmp<br />
lrwxrwxrwx 1 qscand qscand 31 2004-10-15 21:06 viruses -> /var/spool/qmailscan/quarantine<br />
lrwxrwxrwx 1 qscand qscand 35 2004-10-15 21:06 viruses.log -> /var/spool/qmailscan/quarantine.log<br />
drwxrwx--- 5 qscand qscand 4096 2004-10-15 21:06 working<br />
<br />
Şimdi /etc/tcp.smtp dosyasının Qmail-Scanner'ın devreye girebileceği şekilde düzenlenmesine geldi. /etc/tcp.smtp dosyasının içeriğini aşağıdaki şekile getirin.<br />
127.0.0.1:allow,RELAYCLIENT="",QMAILQUEUE="/usr/sbin/qmail-scanner-queue.pl"<br />
:allow,QMAILQUEUE="/usr/sbin/qmail-scanner-queue.pl"<br />
<br />
Değişikliğin aktif olabilmesi için,<br />
<br />
* tcprules /etc/tcp.smtp.cdb /etc/tcp.smtp.tmp < /etc/tcp.smtp<br />
<br />
Şimdide, /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl dosyamızda aşağıdakine benzer şekilde olan satırların, aşağıdaki yapıda olup olmadığını kontrol edelim. Şayet ilgili satırlardaki tanımlar, bu şekilde değilse tanımları belirtilen şekile getirelim. Özellikle dikkat edilmesi gereken satırlar koyu renkle işaretlenmiştir.<br />
my $clamscan_binary='/usr/bin/clamscan';<br />
my $clamscan_options="-r -m --unzip --unrar --unzoo --lha --disable-summary --max-recursion=10 --max-space=100000";<br />
my $clamdscan_binary='/usr/bin/clamdscan';<br />
my $clamdscan_options="--no-summary";<br />
my $spamc_binary='/usr/bin/spamc';<br />
my $spamc_options=' -c ';<br />
my $spamc_subject='';<br />
my $spamassassin_binary='/usr/bin/spamassassin';<br />
my ($sa_comment,$sa_level);<br />
<br />
Evet, şimdi yazılımların kurulması ve yapılandırılması işlemi tamamlandı. Sistemimizi test etmek için,<br />
<br />
* /etc/init.d/qmail restart<br />
<br />
deyip, ilk önce qmailin düzgün şekilde başlayıp başlamadığını (telnet localhost 25) kontrol edelim. Benzer şekilde pop3 portunun aktif olup olmadığına (telnet localhost 110) bakalım. Bunlarda problem varsa, öncelikle /etc/init.d/qmail betiğinde yaptığımız ayarlarda sorun olmadığına emin olalım, daha sonra qmail-scanner ile ilgili ayarları gözden geçirelim.<br />
<br />
HATALARI YAKALAMAK VE HATALARLA BAŞA ÇIKABİLMEK :<br />
<br />
* tail -f /var/log/mail.log<br />
<br />
* tail -f /var/spool/qmailscan/qmail-queue.log<br />
<br />
takip etmemiz gereken logların başında gelir. Özellikle /var/spool/qmailscan/qmail-queue.log dosyasında tutulan loglar sistemdeki sorunlar ve sorunların çözümüne ulaşabilmeniz için önemli ip uçları sunacaktır.<br />
451 qq temporary problem (#4.3.0)<br />
<br />
şeklinde veya aşağıdaki şekilde,<br />
clamdscan: corrupt or unknown clamd scanner error or memory/resource/perms problem<br />
<br />
hata alırsanız, /etc/init.d/qmail içerisindeki ulimit -v değerini artırıp qmail'i yeniden başlatıp kontrol edin. Örnek olarak bu değeri, "ulimit -v 65536" şeklinde bir değere ayarlayabilirsiniz (veya daha yüksek bir değere çekebilirsiniz). Bu değerin hemen aktif olabilmesi için bu ifadeyi komut satırından da işletebilirsiniz.<br />
<br />
Ayrıca bu hataya sebep olabilecek olan, /etc/clamav/clamd.conf dosyasındaki "User clamav" ifadesinin "User qscand" olarak değiştirilmesine ve "chown qscand -R /var/run/clamav/" ile " /var/run/clamav/" dizininin qscand kullanıcısı içinde erişilebilir olmasına dikkat ediniz.<br />
<br />
"/etc/init.d/clamav-daemon restart" komutunu işlettiğinizde "/var/run/clamav/" içerisinde "clamd.ctl" dosyasının yer alması gerektiğine dikkat ediniz.<br />
<br />
Bu hatanın olası sebebi ile ilgili son olarak, "perl-suid" paketinin sistemde kurulu olduğuna emin olunuz.<br />
<br />
SİSTEMİN KOMPLE TEST EDİLMESİ :<br />
<br />
Sistemin çalışmasında bir sorun gözlemlemişseniz, sistemi genel olarak test edelim. Bunun için qmail-scanner içerisinden çıkan ufak betiği çalıştırıp genel bir fikir sahibi olabiliriz.<br />
<br />
Yukarıdaki şekilde adımları takip etmişseniz qmail-scanner kaynak kodlarınız /usr/local/src/qmail-scanner-1.25/ dizininde bulunuyor olmalı. Bu dizin içerisindeki "contrib" isimli dizinde yer alan "test_installation.sh" isimli betiği aşağıdaki şekilde çalıştırarak spam ve viruslere karşı sistemimizin tutumuna bakabiliriz.<br />
<br />
* test_installation.sh -doit<br />
<br />
Bunun yanısıra dilerseniz aşağıdaki şekilde gerekli testleri farklı şekillerde de yapabilirsiniz.<br />
An error has occured.<br />
<br />
Cannot find any reference to the Q-S administrator Email address in<br />
/usr/sbin/qmail-scanner-queue.pl on your system!<br />
<br />
Exiting....<br />
<br />
Şeklinde bir hata mesajı ile işleminiz kesilirse "/var/qmail/control/defaultdomain" dosyasının içerisinde varsayılan olarak bulunmasını istediğiniz domaini belirtiniz. Bu dosya içerisine "localhost" gibi bir ifade de yazabilirsiniz.<br />
<br />
"test_installation.sh -doit" işleminin sonucunda aşağıdakine benzer bir mesaj alacaksınız. Bu mesaj spam ve virüs testlerinin yapılıp sonucun qmail-scanner ayarlarında belirttiğiniz e-posta adresine gönderildiğini belirtiyor.<br />
QMAILQUEUE was not set, defaulting to /var/qmail/bin/qmail-scanner-queue.pl for this test...<br />
QMAILQUEUE was not set, defaulting to /usr/sbin/qmail-scanner-queue.pl for this test...<br />
<br />
Sending standard test message - no viruses...<br />
done!<br />
<br />
Sending eicar test virus - should be caught by perlscanner module...<br />
done!<br />
<br />
Sending eicar test virus with altered filename - should only be caught by commercial anti-virus modules (if you have any)...<br />
<br />
Sending bad spam message for anti-spam testing - In case you are using SpamAssassin...<br />
Done!<br />
<br />
Finished test. Now go and check Email for info@domainismi.com<br />
<br />
1. Virus Testi :<br />
<br />
Sisteminizi kontrol edebilmek için aşağıdaki adreslerden faydalanabilirsiniz.<br />
<br />
http://www.webmail.us/testvirus<br />
<br />
http://www.eicar.org/anti_virus_test_file.htm<br />
<br />
http://www.webmail.us/testvirus adresine e-posta adresinizi tanıtıp daha sonra ilgili adrese bol bol viruslu e-posta gönderebilirsiniz :). Ayrıca http://www.eicar.org/anti_virus_test_file.htm adresinden indireceğiniz virüs içeren dosyayı kendinize göndererek benzer bir test de yapabilirsiniz.<br />
<br />
2. Spam Testi :<br />
<br />
* /usr/bin/spamassassin -t < /usr/share/doc/spamassassin/examples/sample-spam.txt<br />
<br />
komutu ile /usr/share/doc/spamassassin/ dizininde yer alan sample-spam.txt dosyası ile Spam olan e-postalara karşı nasıl bir davranış göstereceği test edilebilir. Aynı şekilde,<br />
<br />
* gunzip /usr/share/doc/spamassassin/examples/sample-nonspam.txt.gz<br />
* /usr/bin/spamassassin -t < /usr/share/doc/spamassassin/examples/sample-nonspam.txt<br />
<br />
komutu ilede spam olmayan e-postalara karşı nasıl bir davranış göstereceğini gözlemleyebiliriz.<br />
<br />
Bu testler ile en azından sistemin çalışıp çalışmadığını öğrenebilirsiniz. Çalıştığına kanaat getirdikten sonra, en iyi sonuçlar için sisteminizi 1-2 gün gözlemleyerek duruma göre ayar dosyaları ile oynama yapabilir ve daha başarılı sonuçlar elde edebilirsiniz.<br />
<br />
EKSTRA İŞLEMLER :<br />
<br />
Squirrelmail'in Attachment Dosyalarının Belirli Aralıklarla Temizlenmesi :<br />
<br />
Squirrelmail'in attachment dizini,<br />
<br />
General Options -> Attachment Directory : /var/spool/squirrelmail/attach/<br />
<br />
şeklinde "/usr/sbin/squirrelmail-configure" ile oluşturduğumuz ayar dosyasında tanımlanmıştır. Bu dizindeki (sizde farklı bir yeri gösteriyor olabilir) dosyaların belirli aralıklarla temizlenmesini sağlayabiliriz.<br />
<br />
En son 3 gün önce erişilmiş dosyaları silmek için crontab içerisine aşağıdaki satırı uygun şekilde, uygun bir zamanda çalışacak şekilde ayarlayabilirsiniz.<br />
find /var/spool/squirrelmail/attach/ -type f -atime +3 | xargs rm -rf<br />
<br />
Karantinaya Alınan Email'lerin Belirli Aralıklarla Temizlenmesi :<br />
<br />
En son 7 gün önce erişilmiş dosyaları silmek için crontab içerisine aşağıdaki satırı uygun şekilde, uygun bir zamanda çalışacak şekilde ayarlayabilirsiniz.<br />
find /var/spool/qmailscan/quarantine/new/ -type f -atime +7 | xargs rm -rf<br />
<br />
Clamav'ın Belirli Aralıklarla Güncellenmesi :<br />
<br />
Her 6 saatde bir güncellenmesi için crontaba aşağıdaki satırı yerleştirebilirsiniz.<br />
<br />
NOT : Clamav'ı daemon olarak çalıştırmışsak buna gerek kalmayacak veya buna benzer bir ayar cron'dan güncelleme yapacak şekilde ayar edilmiş clamav için crontab dosyasına otomatik eklenmiş olabilir. Yani sonuç olarak sisteminize bağlı olarak bu satıra ihtiyacınız olmayabilir.<br />
* */6 * * * /usr/bin/freshclam /var/log/clam-update.log >/dev/null 2>&1<br />
<br />
İstemcilerde (client) Smtp-Auth İçin Gerekli Ayar :<br />
<br />
Smtp-Auth, nasıl e-postalarımı sistemden çekerken, sistemin bizi tanıyabilmesi için kullanıcı adımızı (vpopmail ile oluşturduğumuz sistemde kullanıcı adı = email adresimiz olduğunu unutmayalım) ve şifremizi giriyoruz. Aynı şekilde Smtp-Auth destekli sistemler üzerinden e-posta gönderebilmek için, o sistemdeki kullanıcı adımız ve şifremiz ile doğrulama yapmamız gerekir.<br />
<br />
Thunderbird, Kmail, Sylpheed, Evolution, Outlook gibi istemcilerde Smtp-Auth'u aktif edebilmek için "Sunucum Kimlik Doğrulaması Gerektirir" şeklindeki ifadenin yer aldığı ayarı aktif etmemiz gereklidir (gerekiyorsa, smtp-auth için kullanacağımız domain ismini, kullanıcı adımızı ve şifremizide bizden istenildiği şekilde ilgili yere girmemiz gerekir) .<br />
<br />
NOT : Sistemimizde destek verdiğimiz Auth. Tiplerinin (mekanizmalarının), kullandığımız istemci tarafından da desteklenmesi gerekir. Örnek olarak bizim sistemimiz, LOGIN ve PLAIN destekler şekilde kurulmuş olsun ("telnet localhost 25" dedikten sonra EHLO yazıp hangi tipleri desteklediğini kontrol edebiliriz.). Şayet kullandığımız istemci, LOGIN veya PLAIN desteklemiyor, CRAM-MD5 destekliyorsa Smtp-Auth çalışmıyacaktır.<br />
yorum gönderebilmek için giriş yapmanız veya kayıt</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sunucu:Qmail_ve_Vpopmail_ile_E-Posta_Sistemi_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=120
Sunucu:Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması
2008-04-14T18:48:16Z
<p>WikiSysop: Sunucu:Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması sayfasının yeni adı: Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Qmail ve Vpopmail ile E-Posta Sistemi Oluşturulması]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sunucu:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=118
Sunucu:İçindekiler
2008-04-14T18:45:05Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian üzerinde Java2SDK Apache Tomcat]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Kurulum:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=115
Kurulum:İçindekiler
2008-04-14T18:28:07Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi|Debian Sarge Kurulum Rehberi]]<br />
* [[Debian_Gnu/Linux_3.0_'dan_3.1'e_Yerinde_Geçiş_Prosedürü|Debian Gnu/Linux 3.0'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=113
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T18:27:37Z
<p>WikiSysop: Kurulum:Debian Sarge Kurulum Rehberi sayfasının yeni adı: Debian Sarge Kurulum Rehberi</p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
<br />
<br />
== Kurulum Öncesi ==<br />
<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Temel Kurulum ==<br />
<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
<br />
== İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü) ==<br />
<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F02.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
[[Resim:F04.gif]]<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
<br />
[[Resim:F05.gif]]<br />
<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
[[Resim:F07.gif]]<br />
<br />
[[Resim:F08.gif]]<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
[[Resim:G01.jpg]]<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G02.jpg]]<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
== Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==<br />
<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
[[Resim:G03.jpg]]<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
[[Resim:G06.jpg]]<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G07.jpg]]<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
[[Resim:G08.jpg]]<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
== Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==<br />
<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
== Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==<br />
<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
[[Resim:Anjuta.jpeg]]<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:Gthumb.jpeg]]<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
[[Resim:Xmms.jpeg]]<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
[[Resim:Gaim.jpeg]]<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
<br />
[[Resim:Openoffice.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
[[Resim:Firefox.png]]<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
[[Resim:Evolution.jpeg]]<br />
<br />
<br />
<br />
== Ekler ==<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Kurulum:Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=114
Kurulum:Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T18:27:37Z
<p>WikiSysop: Kurulum:Debian Sarge Kurulum Rehberi sayfasının yeni adı: Debian Sarge Kurulum Rehberi</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Debian Sarge Kurulum Rehberi]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Kurulum:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=112
Kurulum:İçindekiler
2008-04-14T18:23:44Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Kurulum:Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi|Debian Sarge Kurulum Rehberi]]<br />
* [[Debian_Gnu/Linux_3.0_'dan_3.1'e_Yerinde_Geçiş_Prosedürü|Debian Gnu/Linux 3.0'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Kurulum:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=111
Kurulum:İçindekiler
2008-04-14T18:23:24Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Kurulum<br />
<br />
* [[Kurulum:Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi|Debian Sarge Kurulum Rehberi]]<br />
[[Debian_Gnu/Linux_3.0_'dan_3.1'e_Yerinde_Geçiş_Prosedürü|Debian Gnu/Linux 3.0'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Gnu/Linux_3.0_%27dan_3.1%27e_Yerinde_Ge%C3%A7i%C5%9F_Prosed%C3%BCr%C3%BC&diff=110
Debian Gnu/Linux 3.0 'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü
2008-04-14T18:22:07Z
<p>WikiSysop: Yeni sayfa: Bu belge, Debian Gnu/Linux 3.0 'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü'nü ana hatları ile ele alır. Kesinlikle "Release Notes for Debian GNU/Linux 3.1" belgesinin yerini tutamaz. Konu ...</p>
<hr />
<div>Bu belge, Debian Gnu/Linux 3.0 'dan 3.1'e Yerinde Geçiş Prosedürü'nü ana hatları ile ele alır. Kesinlikle "Release Notes for Debian GNU/Linux 3.1" belgesinin yerini tutamaz. Konu hakkında daha detaylı ve derinlemesine bilgi edinebilmek için Debian tarafından sunulan "Release Notes for Debian GNU/Linux 3.1" belgesine göz atmanızı tavsiye ederim.<br />
<br />
<br />
== Hazırlık ==<br />
<br />
<br />
Sistemin komple yedeğini alabilme imkanınız varsa tam bir yedek alın. Şayet bunu yapamıyorsanız en azından veri ve ayar dosyalarının yedeklerini almanız iyi olur. <br />
<br />
Debian'da bulunan Upgrade araçları ve işlemleri bütünüyle güvenilirdir, ancak olası donanımsal problemlere karşı tam yükseltme (upgrade) işleminin ortasında hüsrana uğramamak için ihtiyatlı davranmakta fayda var.<br />
<br />
En azından, '/etc', '/var/lib/dpkg' dizinleri ve; <br />
<br />
# dpkg --get-selections "*" <br />
<br />
komutunun çıktısını; <br />
<br />
# dpkg --get-selections "*" > paketler.txt <br />
<br />
şeklinde yedeklemeniz önerilir.<br />
<br />
upgrade işlemi '/home' dizininize mudahele etmez. Ancak bazı uygulamaların (Mozilla, KDE uygulamaları gibi) ayar dosyaları varolan ayarların üzerine yeni ayarları uygulamak isteyebilir. Böyle bir durumu da göz önüne alarak '/home' dizininde kullanıcılara ait olan gizli dizin ve dosyaları (dotfiles) yedekleyebilirsiniz. Böylece olası değişikliklerde yedeklediğiniz ayar dosyalarını yenisi ile değiştirebilir veya eski ayarlarınızı da göz önünde bulundurarak güncelleme yapabilirsiniz.<br />
<br />
Uzaktan erişim yöntemi ile bir makineyi güncelleyecekseniz sisteme SSH harici bir yöntem ile erişim yapmayın. SSH haricindeki yöntemlerde tam güncelleme işlemi esnasında makineye olan erişiminiz kaybolabilir ve güncellemeleriniz tutarsız bir şekilde yarıda kalabilir.<br />
<br />
Ayrıca ekstra tedbir almak isterseniz, '/home' dizinini de yedekleyebilir veya güncellem işleminden önce unmount edebilirsiniz.<br />
<br />
Tüm güncellemeler super kullanıcı hakları ile yapılmalı. Bunun için sisteme ya doğrudan root olarak giriş yapın veya normal kullanıcı ile giriş yaptıktan sonra "su -" ile root yetkilerini devralın.<br />
<br />
== Sistemin durumunu kontrol etme ==<br />
<br />
Sistemi bir üst sürüme yükseltmeden önce mevcut sisteminizin güncel (up-to-date) olmasına dikkat edin. Şayet buna emin değilseniz, /etc/apt/sources.list dosyanızı uygun şekile getirip Woody'e ait güncellemeleri yapınız.<br />
<br />
Woody için /etc/apt/sources.list dosyası örneği :<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian woody main contrib non-free<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian-non-US woody/non-US main contrib non-free<br />
<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian woody main contrib non-free<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian-non-US woody/non-US main contrib non-free<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian-security woody/updates main contrib non-free<br />
<br />
veya;<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian oldstable main contrib non-free deb http://ftp.tr.debian.org/debian-non-US oldstable/non-US main contrib non-free<br />
<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian oldstable main contrib non-free deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian-non-US oldstable/non-US main contrib non-free<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian-security oldstable/updates main contrib non-free<br />
<br />
Ayrıca 'aptitude'un Woody sürümünün sisteminizde bulunduğuna emin olun.<br />
<br />
# apt-get install aptitude (Woody depolarından)<br />
<br />
<br />
== APT pinning'in iptal edilmesi ==<br />
<br />
<br />
Apt pinning ile melez sistem kullanıyorsanız, sisteminizdeki /etc/apt/preferences dosyanızı yeni stable sürüme yükseltmeye izin verecek şekilde düzenlemeniz gerekir.<br />
<br />
<br />
== Paketlerin durumunu gözden geçirme ==<br />
<br />
<br />
Sürüm yükseltme işlemine başlamadan önce yapılması gereken önemli adımlardan biriside sistemimizdeki mevcut paketlerin durumunu kontrol etmeliyiz. Sistemimizde yarım yüklenmiş, ayarlar işlemleri başarısızlıkla sonuçlanmış paketler bulunabilir. Bu durumu gözden geçirmek için;<br />
<br />
# dpkg --audit<br />
<br />
komutunu uygulayabilirsiniz. Benzer şekilde; <br />
<br />
# 'dpkg -l | pager' <br />
<br />
komutu ile de paketlerin durumlarını tek tek kontrol edebilirsiniz.<br />
<br />
veya;<br />
<br />
# dpkg --get-selections > ~/mevcut-paketler.txt<br />
<br />
komutu ile mevcut durumu "mevcut-paketler.txt" isimli dosyaya aktarıp kontrol edebilirsiniz.<br />
<br />
Daha önce "hold" olarak işaretlenmiş paketler varsa bunlarında "unhold" olarak işaretlenmesinde fayda var. Şayet bu paketlerin diğer paketlere bağımlılıkları varsa ve özellikle diğer paketler, bu paketlerin yeni sürüme ihtiyaç duyuyorsa, hold olarak işaretli olan paket güncellenemeyeceği için ilgili paketin güncel sürümüne ihtiyaç duyan diğer paketler de hata döndürecektir. <br />
<br />
# dpkg --get-selections | grep hold<br />
<br />
komutu ile "hold" olarak işaretli olan paketlerimizi görebilir ve bunları;<br />
<br />
# aptitude unhold <br />
<br />
şeklinde hold durumundan kurtarabilirsiniz (unhold).<br />
<br />
<br />
== Gayri-resmi depolar ve backports ==<br />
<br />
<br />
Şayet sisteminizde gayri-resmi paketleri bulunduruyorsanız, sources.list dosyanızı sisteminizdeki bu paketlerin yeni sürümüne ulaşabilecek şekilde ayarlayın.<br />
<br />
<br />
== APT kaynaklarının ayarlanması ==<br />
<br />
<br />
/etc/apt/sources.list dosyanızı yeni sürüm için ayarlayın. Yeni sürümü ne şekilde sisteminize yükleyeceğinize bağlı olarak bu dosyayı uygun hale getirmelisiniz. CD/DVD, Http/Ftp veya yerel depo kaynaklarından hangisini/hangilerini kullanacağınıza göre /etc/apt/sources.list dosyanız ayarlanmış olmalı.<br />
<br />
Diskinizde (/var/cache/apt/archives dizini) paketlerin indirilmesi için yeterli miktarda yerin olup olmadığına da dikkat ediniz.<br />
<br />
Sarge için sources.list örneği :<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian-security sarge/updates main contrib non-free<br />
<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian sarge main contrib non-free <br />
<br />
veya;<br />
<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian stable main contrib non-free<br />
deb http://ftp.tr.debian.org/debian-security stable/updates main contrib non-free<br />
<br />
deb-src http://ftp.tr.debian.org/debian stable main contrib non-free <br />
<br />
<br />
== Paketlerin güncellenmesi ==<br />
<br />
<br />
Güncelleme işleminin kaydını tutabilmek için /usr/bin/script yazılımını kullanabilirsiniz. Bu sayede olası bir hata durumunda kayıtları takip edebilme imkanınız olacaktır.<br />
<br />
# script -a ~/upgrade-to-sarge.txt<br />
<br />
veya benzeri bir komut ile işlemlerin kaydını tutabilirsiniz. Bu komutu '/tmp' veya '/var/tmp' gibi geçici bir dizinde çalıştır*mama*ya özen gösterin. Aksi durumda bu dizinlerin güncellenme işlemi esnasında silinmesi veya makinenin yeniden başlatılması esnasında kaybedersiniz.<br />
<br />
Bu işlemi yaptığınız konsoldan, farklı bir konsola geçip;<br />
<br />
# tail -f ~/upgrade-to-sarge.txt<br />
<br />
komutu ile diğer konsoldan (komutu çalıştırdığınız) yapacağınız işlemlerin kaydını takip edebilirsiniz.<br />
<br />
<br />
== Paket listesinin güncellenmesi ==<br />
<br />
<br />
/etc/apt/sources.list dosyamızı *Sarge* için uygun şekle getirdikten sonra;<br />
<br />
# aptitude update (veya apt-get update)<br />
<br />
ile paket listenizi güncelleyebilirsiniz.<br />
<br />
<br />
== 'aptitude' paketinin güncellenmesi ==<br />
<br />
<br />
# aptitude install aptitude<br />
<br />
Uzun bir liste ile karşılaşabilirsiniz. Yöneltilen sorulara uygun yanıtları vererek işlemlere devam ediniz.<br />
<br />
<br />
== 'doc-base' paketinin güncellenmesi ==<br />
<br />
<br />
Şayet sisteminizde doc-base paketi yüklü ise, bu paketin bu adımda güncellenmesinde fayda var.<br />
<br />
# dpkg -l doc-base<br />
<br />
ile paketin durumunu kontrol ediniz. Sistemde yüklü ("i") ise aşağıdaki komutu uygulayın.<br />
<br />
# aptitude install doc-base<br />
<br />
<br />
== Sistemin kalanının güncellenmesi ==<br />
<br />
<br />
Artık sistemde kalan diğer paketlerin güncellenmesi işlemini yapacağız.<br />
<br />
Yukarıdaki adımlara dikkat ederek ve uygulayarak bu aşamaya kadar geldiniz ise aşağıdaki komutu uygulayabilirsiniz. <br />
<br />
(Dilerseniz atladığınız bir adım olup olmadığını gözden geçirin. Özellikle '/etc' ve '/var/lib/dpkg' dizinlerinin yedeklenmiş olması, ayrıca mevcut paket listesinin de bir dosyaya aktarılmış olması önemli.)<br />
<br />
# aptitude -f --with-recommends dist-upgrade<br />
<br />
Sorulan sorulara da uygun yanıtları verip işlemi tamamlamalısınız. <br />
<br />
<br />
== Çekirdek güncellemeleri ==<br />
<br />
<br />
Debian Gnu/Linux 3.1 öntanımlı olarak 2.4.27 çekirdek sürümü ile gelir. Sisteminizde (Woody' sistemde) kullandığınız çekirdeği Debian yöntemi ile kurmuş ve 2.4.27'den daha önceki sürüme ait bir çekirdek kullanıyor iseniz güncelleme işleminde bu çekirdek 2.4.27'ye yükseltilecek. Ancak siz donanım gereksinimlerinden dolayı 2.6 serisi çekirdek kullanmak isteyebilirsiniz. 2.6 sürümü çekirdeğe geçiş işlemi için biraz daha dikkatli davranmakta fayda var. Bununla ilgili olarak “Release Notes for Debian GNU/Linux 3.1" belgesinin 5.2 nolu bölümünü mutlaka okumalı ve oradaki yönergelere göre hareket etmelisiniz.<br />
<br />
<br />
== Telif Hakları ==<br />
<br />
<br />
Bu belgeyi, Free Software Foundation tarafından yayınlanmış bulunan GNU Genel Kamu Lisansının 2 ya da daha sonraki sürümünün koşullarına bağlı kalarak kopyalayabilir, dağıtabilir ve/veya değiştirebilirsiniz. Bu lisansın bir kopyasını http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html adresinde bulabilirsiniz. <br />
<br />
<br />
== Feragatname ==<br />
<br />
<br />
Bu belgedeki bilgilerin kullanımından doğacak sorumluluklar, ve olası zararlardan belge yazarı sorumlu tutulamaz. <br />
<br />
<br />
== Referanslar ==<br />
<br />
<br />
http://www.debian.org/releases/stable/i386/release-notes/index.en.html<br />
<br />
--<br />
12.06.2005<br />
Serdar Aytekin</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Sistem_Yap%C4%B1land%C4%B1rmas%C4%B1:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=109
Sistem Yapılandırması:İçindekiler
2008-04-14T18:17:05Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Sistem Yapılandırması<br />
<br />
[[Deb_Paketlerinin_Yeniden_Oluşturulması|Deb Paketlerinin Yeniden Oluşturulması]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Deb_Paketlerinin_Yeniden_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=108
Deb Paketlerinin Yeniden Oluşturulması
2008-04-14T18:16:00Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Bir hatayı araştırırken Serdar AYTEKİN'in çok güzel bir özet mesajını bulunca burada mutlaka olmalı dedim. Rules dosyalarında değişiklik yaparak paketleri yeniden oluşturmak gerekebiliyor bazen. Böyle bir durumda, ilgili paketin, örneğin php4'ün yeniden oluşturulup sisteme kurulmasından sonra paketi nasıl koruyacağımız önemli bir mevzu.<br />
Aşağıda sorusu ve cevabı ile bu konu yer alıyor. Aynen yapıştırıyorum: bazen yeniden üretmek yerine elimizdekini kullanmayı da bilmek gerek :)<br />
<br />
<pre><br />
> "Ben kurulumu kendi istediğim ayarlara göre yapacağım.<br />
> Bundan sonra bu paketin güncelemesi yapıdığında otomatik olarak benim<br />
> ayarlarıma göre mi güncellenecek? Yoksa her güncelleme çıktığında benim yine<br />
> rules dosyasını değiştirip kaynak paketten kurmam mı gerekecek?" Tabii<br />
> ikinci durum söz konusuysa zaten eskiden olduğu gibi kaynak kodundan kurarak<br />
> devam edip güncellemeleri de yazdığım betiklerle halletmem daha kolay bile<br />
> olur. Bu durum için sizler ne önerirsiniz?<br />
</pre><br />
<br />
Kaynak kodu alip yeniden derlemek icin oncelikle "sources.list" icerisinde deb-src ile baslayan depo adreslerinin bulunmasi gerekir.<br />
<br />
paketi sisteminizde kaynak kodundan tekrar derleyip .deb dosyasini olusturabilmek icin o pakete ait tum bagimliliklarin sisteminizde olmasi gerekir. Bunun icin;<br />
<br />
# apt-get build-dep (apt-get build-dep php4 gibi)<br />
<br />
ile ifade edilen pakete ait (sisteminizde olmayan) tum bagimliliklari indirir. Bu duruma gore epeyce bir download gerektirebilir. Hangi paketlere bagimli oldugu paketin kaynak kodunu indirdiginiz yerde "debian" dizinindeki "control" dosyasinda "Build-Depends:" seklinde yer alir.<br />
<br />
*Paketde herhangibir degisiklik yapmadan derlemek icin;<br />
<br />
# cd -version (cd php4-4.3.10 gibi)<br />
# dpkg-buildpackage -b -uc<br />
<br />
komutu ile paketi olusturabilirsiniz.<br />
<br />
NOT-1 : apt-get -b source (paketin kaynak kodunu indirir ve derler). Yani degisiklik yapmadan derlemek icin;<br />
<br />
NOT-2 : dpkg-buildpackage "dpkg-dev" paketinin icerisinden cikar.<br />
<br />
# apt-get build-dep<br />
# apt-get -b source <br />
<br />
Yeterli olur. Daha sonra da "dpkg -i ..." seklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
Sayet paketde degisiklik yapacaksaniz onceki komutlarin yerine;<br />
<br />
# cd -version/debian (cd php4-4.3.10/debian gibi)<br />
# rules dosyasini duzenleyiniz.<br />
# cd ..<br />
# dpkg-buildpackage -b -uc<br />
<br />
*Hangi durumlarda paketi bu sekilde derlemek gerekir?<br />
<br />
- Paket icin varsayilan configurasyon ayarlari sizin ihtiyacinizi karsilamiyorsa ozel parametrelerde ilave etmek veya cikarmak istiyorsaniz.<br />
<br />
- Varolan pakete yama (patch) yapmak istiyorsaniz.<br />
<br />
- Varolan paketleri kendi sisteminize gore optimize etmek icin yapabilirsiniz.<br />
<br />
*Kendi olusturdugum paketin depolardaki guncellemelerden etkilenmemesini<br />
nasil saglarim?<br />
<br />
1- apt-pinning ozelligini kullanarak su isimli paketin su versiyonunu surekli<br />
sistemde tut onu hicbir sekilde guncelleme diyebiliriz.<br />
<br />
2- echo " hold" | dpkg --set-selections<br />
<br />
Aksi taktirde guncellemelerde kendinizin olusturdugu paketi kaybedebilirsiniz.<br />
Bu durumda sistemin calismasi aksayabilir vs.<br />
<br />
Sonuc : Sizin tarafinizdan olusturulan paket Gayri-Resmi olacaktir. Ozellikle rules dosyasini editlemek, ilaveler yapmak sakincali sonuclar da ortaya cikarabilir. Paketi bu sekilde yeniden duzenleyecek kadar kurcalamak ciddi tecrube gerektirir.<br />
<br />
Bu paketler mumkun olan en ince ayrintisina kadar dusunulup, cok uzun sure test edilmis paketlerdir. Rules dosyasi vb. dosyalar ile fazla oynanmasi iyi degil :)<br />
<br />
En Cok Hangi Durumda Kaynak Koddan Derleme Yapilir?<br />
<br />
-Siz kararli (stable) bir sistem kullaniyorsunuz ancak aradiginiz paket sadece testing deposunda var bu durumda testing deposundan o paketin kaynak kodunu indirip kendi kararli sisteminizdeki kutuphaneler ile yeniden derlenmesini saglayabilir. Kararli depodaki kutuphaneleri kullanan bir paket elde etmis olursunuz. *Bu durum da her paket icin uygulanmayabilir*. Ayrica yine paketi gayri-resmi olmaktan kurtaramaz.<br />
<br />
Kararli (stable) surum icin artik Gunumuzde backports.org, apt-get.org, volatile.debian.net gibi cozumler de mevcut oldugu icin bu islere cokta gerek kalmiyor. Bunlardan baska;<br />
<br />
- Qmail gibi lisans sorunu olan paketleri kaynak koddan yeniden derlemek gerekir.<br />
- Yine Qmail gibi genelde yama gerektiren yazilimlarda bu islem uygulanir. Ancak bu<br />
tur paketlerde cok istisnadir.<br />
<br />
Kaynak: http://lists.debian.org/debian-user-turkish/2005/03/msg00033.html</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Deb_Paketlerinin_Yeniden_Olu%C5%9Fturulmas%C4%B1&diff=107
Deb Paketlerinin Yeniden Oluşturulması
2008-04-14T18:14:44Z
<p>WikiSysop: Yeni sayfa: Bir hatayı araştırırken Serdar AYTEKİN'in çok güzel bir özet mesajını bulunca burada mutlaka olmalı dedim. Rules dosyalarında değişiklik yaparak paketleri yeniden oluşturm...</p>
<hr />
<div>Bir hatayı araştırırken Serdar AYTEKİN'in çok güzel bir özet mesajını bulunca burada mutlaka olmalı dedim. Rules dosyalarında değişiklik yaparak paketleri yeniden oluşturmak gerekebiliyor bazen. Böyle bir durumda, ilgili paketin, örneğin php4'ün yeniden oluşturulup sisteme kurulmasından sonra paketi nasıl koruyacağımız önemli bir mevzu.<br />
Aşağıda sorusu ve cevabı ile bu konu yer alıyor. Aynen yapıştırıyorum: bazen yeniden üretmek yerine elimizdekini kullanmayı da bilmek gerek :)<br />
<br />
> "Ben kurulumu kendi istediğim ayarlara göre yapacağım.<br />
> Bundan sonra bu paketin güncelemesi yapıdığında otomatik olarak benim<br />
> ayarlarıma göre mi güncellenecek? Yoksa her güncelleme çıktığında benim yine<br />
> rules dosyasını değiştirip kaynak paketten kurmam mı gerekecek?" Tabii<br />
> ikinci durum söz konusuysa zaten eskiden olduğu gibi kaynak kodundan kurarak<br />
> devam edip güncellemeleri de yazdığım betiklerle halletmem daha kolay bile<br />
> olur. Bu durum için sizler ne önerirsiniz?<br />
<br />
Kaynak kodu alip yeniden derlemek icin oncelikle "sources.list" icerisinde deb-src ile baslayan depo adreslerinin bulunmasi gerekir.<br />
<br />
paketi sisteminizde kaynak kodundan tekrar derleyip .deb dosyasini olusturabilmek icin o pakete ait tum bagimliliklarin sisteminizde olmasi gerekir. Bunun icin;<br />
<br />
# apt-get build-dep (apt-get build-dep php4 gibi)<br />
<br />
ile ifade edilen pakete ait (sisteminizde olmayan) tum bagimliliklari indirir. Bu duruma gore epeyce bir download gerektirebilir. Hangi paketlere bagimli oldugu paketin kaynak kodunu indirdiginiz yerde "debian" dizinindeki "control" dosyasinda "Build-Depends:" seklinde yer alir.<br />
<br />
*Paketde herhangibir degisiklik yapmadan derlemek icin;<br />
<br />
# cd -version (cd php4-4.3.10 gibi)<br />
# dpkg-buildpackage -b -uc<br />
<br />
komutu ile paketi olusturabilirsiniz.<br />
<br />
NOT-1 : apt-get -b source (paketin kaynak kodunu indirir ve derler). Yani degisiklik yapmadan derlemek icin;<br />
<br />
NOT-2 : dpkg-buildpackage "dpkg-dev" paketinin icerisinden cikar.<br />
<br />
# apt-get build-dep<br />
# apt-get -b source <br />
<br />
Yeterli olur. Daha sonra da "dpkg -i ..." seklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
Sayet paketde degisiklik yapacaksaniz onceki komutlarin yerine;<br />
<br />
# cd -version/debian (cd php4-4.3.10/debian gibi)<br />
# rules dosyasini duzenleyiniz.<br />
# cd ..<br />
# dpkg-buildpackage -b -uc<br />
<br />
*Hangi durumlarda paketi bu sekilde derlemek gerekir?<br />
<br />
- Paket icin varsayilan configurasyon ayarlari sizin ihtiyacinizi karsilamiyorsa ozel parametrelerde ilave etmek veya cikarmak istiyorsaniz.<br />
<br />
- Varolan pakete yama (patch) yapmak istiyorsaniz.<br />
<br />
- Varolan paketleri kendi sisteminize gore optimize etmek icin yapabilirsiniz.<br />
<br />
*Kendi olusturdugum paketin depolardaki guncellemelerden etkilenmemesini<br />
nasil saglarim?<br />
<br />
1- apt-pinning ozelligini kullanarak su isimli paketin su versiyonunu surekli<br />
sistemde tut onu hicbir sekilde guncelleme diyebiliriz.<br />
<br />
2- echo " hold" | dpkg --set-selections<br />
<br />
Aksi taktirde guncellemelerde kendinizin olusturdugu paketi kaybedebilirsiniz.<br />
Bu durumda sistemin calismasi aksayabilir vs.<br />
<br />
Sonuc : Sizin tarafinizdan olusturulan paket Gayri-Resmi olacaktir. Ozellikle rules dosyasini editlemek, ilaveler yapmak sakincali sonuclar da ortaya cikarabilir. Paketi bu sekilde yeniden duzenleyecek kadar kurcalamak ciddi tecrube gerektirir.<br />
<br />
Bu paketler mumkun olan en ince ayrintisina kadar dusunulup, cok uzun sure test edilmis paketlerdir. Rules dosyasi vb. dosyalar ile fazla oynanmasi iyi degil :)<br />
<br />
En Cok Hangi Durumda Kaynak Koddan Derleme Yapilir?<br />
<br />
-Siz kararli (stable) bir sistem kullaniyorsunuz ancak aradiginiz paket sadece testing deposunda var bu durumda testing deposundan o paketin kaynak kodunu indirip kendi kararli sisteminizdeki kutuphaneler ile yeniden derlenmesini saglayabilir. Kararli depodaki kutuphaneleri kullanan bir paket elde etmis olursunuz. *Bu durum da her paket icin uygulanmayabilir*. Ayrica yine paketi gayri-resmi olmaktan kurtaramaz.<br />
<br />
Kararli (stable) surum icin artik Gunumuzde backports.org, apt-get.org, volatile.debian.net gibi cozumler de mevcut oldugu icin bu islere cokta gerek kalmiyor. Bunlardan baska;<br />
<br />
- Qmail gibi lisans sorunu olan paketleri kaynak koddan yeniden derlemek gerekir.<br />
- Yine Qmail gibi genelde yama gerektiren yazilimlarda bu islem uygulanir. Ancak bu<br />
tur paketlerde cok istisnadir.<br />
<br />
Kaynak: http://lists.debian.org/debian-user-turkish/2005/03/msg00033.html</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=106
Yardım:İçindekiler
2008-04-14T18:10:58Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian_hakkındaki_genel_bilgiler|Debian hakkındaki genel bilgiler]]<br />
* [[Debian_Logoları_ve_kullanım_hakları_nelerdir%3F|Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?]]<br />
* [[Özgür(free)_ne_demek%3F_yada_Özgür_yazılımla(free_software)_ne_demek_istiyorsunuz%3F|Özgür(free) ne demek? yada Özgür yazılımla(free software) ne demek istiyorsunuz?]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_hakk%C4%B1ndaki_genel_bilgiler&diff=104
Debian hakkındaki genel bilgiler
2008-04-14T18:08:57Z
<p>WikiSysop: Debian:Hakkinda sayfasının yeni adı: Debian hakkındaki genel bilgiler</p>
<hr />
<div>==Debian Nedir?==<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian Projesi özgür işletim sistemi yapmak amacıyla biraya gelmiş bireylerin birliğidir. Bizim oluşturduğumuz bu işletim sisteminin adı '''Debian GNU/Linux''', veya basitçe kısa şekilde '''Debian''' olarak adlandırlır.<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
İşletim sistemi bilgisayarınızı çalışmasını sağlayan temel program ve araçlar takımıdır. İşletim sisteminin çekirdeği(core) çekirdektir(kernel). Çekirdek(kernel) bilgisayardaki esas programdır ve bütün temel idare işlerini yapar ve diğer programları başlatmayı saglar. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian sistemleri halen linux çekirdeği kullanmaktadır. Linux, Linus Torvalds tarafından başlatılan ve dünya çapında binlerce programcı tarafından desteklenen bir yazılımdır. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Her ne kadar, Debianda diğer çekirdekleri sağlamak için çalışmalar sürdürülsede, birincil olanı [http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html Hurd]'dur. Hurd microkernelin üzerinde değişik özellikler sağlamak için çalışan sunucuların bir gurubudur. [http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html Hurd] GNU projesi tarafından oluşturulan bir özgür yazılımdır.<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
İşletim sistemini oluşturan temel araçların büyük çoğunluğu GNU projesi tarafından gelmektedir; dolayısıyla isimleri: GNU/Linux ve GNU/Hurd. bu araçlarda özgürdür.<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Tabiki insanların istediği şey uygulama yazılımı: belge düzenlemekten, iş yapmaya, oyun oynamaktan, yazılım yazmaya kadar yapmak istediklerini yapmalarına yardımcı olacak programlar. Debian 18733'in üzerinde paketle (önceden derlenmiş yazılım makinanıza kolay kurulum için, güzel bir biçime sokulmuştur) gelir — Bütün bunlar [http://wiki.pardus-linux.org/index.php/Debian:%C3%96zg%C3%BCr%28free%29_ne_demek%3F_yada_%C3%96zg%C3%BCr_yaz%C4%B1l%C4%B1mla%28free_software%29_ne_demek_istiyorsunuz%3F özgürdür]. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Bu biraz bir kuleye benzemektedir. Temel çekirdedir. Bunun üstünde bütün temel araçlar. sonra bilgisayarınızda çalıştırdığınız tüm yazılımlar. Kulenin tepesinde Debian var - herşeyi dikkatlice organize eder ve bir birine uydurur, hepsi bir arada bu şekilde çalışır.<br />
<br />
==Tamamen [http://wiki.pardus-linux.org/index.php/Debian:%C3%96zg%C3%BCr%28free%29_ne_demek%3F_yada_%C3%96zg%C3%BCr_yaz%C4%B1l%C4%B1mla%28free_software%29_ne_demek_istiyorsunuz%3F Özgür] mü?==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Şunu merak ediyor olmaslınız: neden insanlar kendi zamanlarından saatlerce vakti yazılım yazmak, dikkatlice paketlemek, ve öylece dağıtmak için harcasın? Cevaplar katkıda bulunan insanlara göre değişmektedir. Çoğu bilgisayarlar hakkında daha fazla bilgi ögrenmek için program yazıyorlar. Ve çok çok daha fazlası abartılmış yazılım fiyatlarından kaçmanın yollarını arıyorlar.Büyüyen bir çoğunluk ise diğerlerinden aldıkları bütün özgür yazılımlara teşekkür etmek için katkıda bulunuyorlar. Çoğu akademi kendi araştırmalarının sonuçlarının daha geniş kitlelerce kullanmasına yardımcı olmak için özgür yazılım oluşturuyorlar. İş yerleri özgür yazılımın sürdürülmesine yardımcı olarak nasıl gelişeceğinde söz sahibi olmaktadırlar -- tabiki yeni bir özellige sahip olmanın en hızlı yolu, onu kendiniz eklemenizdir! Tabiki, bir çoğumuz, bunu çok eglenceli buluyor. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian özgür yazılımın, yazılı bir belgede ile resmileştirilmiş bir şekilde yapılmasını önermektedir. Böylece bizim Sosyal Sözleşmemiz dogmuş oluyor. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Her ne kadar Debian özgür yazılımı inansada, insanların makinalarına özgür olmayan yazılım kurmak istedeikleri veya ihtiyaçlarının olduğu durumlar olabilir.Mümkün olduğu zamanlarda Debian bunu destekleyecektir. hatta artan sayıda özgür olmayan yazımları debiana kurmakla görevli paketler yapılmaktadır. <br />
<br />
== Ücretsiz diyorsunuz ancak, CD'ler ve Band genişiliği para tutuyor! ==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Şunu soruyor olabilirsiniz: Eğer yazılım ücretsdiz ise neden dağıtıcıya bir CD veya internet servis sağlayıcısına debianı indirmek için para ödemeliyim?<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Bir CD alırken birinin vakti, diskler için sermaye, ve risk (Belki hepsini satamayacaksınız) için ödeme yapıyorsunuz. Yani başka bir deyişle yazılımın size ulaştırılabilmesi için fiziksel vasıta için ödeme yapıyorsunuz. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Biz özgür(inglizce free) kelimesini kullanırken yazılım özgürlüğü kastediyoruz, ücretinin olmamasını değil. [http://www.debian.org/intro/free Özgür yazılımın anlamı] hakkında daha fazla bilgi edinmek için [http://www.fsf.org/licensing/essays/free-sw.html Özgür yazılım vakfının] bu konuda söylediklerini okuyabilirsiniz. <br />
<br />
==Çoğu yazılım 100 Amerikan dolarından fazla tutuyor. Bunu nasıl bir kenara itebiliyorsunuz? ==<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Daha iyi bir soru yazılım şirketleri bu kadar çok yüklenmekten nasıl vaz geçecekler? Yazılım yapmak araba yapmaya benzemez. Yazılımın bir kopyasını yaptıktan sonra, bir milyar kopyasının maliyeti çok küçük olur (Bu Microsoftun bankada bu kadar çok milyarının olmasının iyi bir nedenidir). <br />
<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Buna başka bir açıdan bakın: arka bahçenizde sonsuz kum kaynağınız olsa, kumu vermek isteye bilirsiniz. Diğerlerine vermek için kamyon kiralmak akıllıca olmazdı. Gelip kendilerinin almasını saglamalısınız (ağdan indirmeğe denktir) veya kapınıza ulaştırması için birine ödeme yapılabilir (CD almaya denk). Bu debianın nasıl yönetildiğinin ve CD'lerinin ve DVD'lerinin ne kadar ucuz olduğunun tam olarak nedenidir ( 4 DVD için sadece 12 dolar ).<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debain CD satışından para kazanmayacaktır. Aynı zamanda alan adı kayıtı ve donanım için ödemeler gereklidir. [http://www.debian.org/CD/vendors/ CD dağıtıcılarına] Debian alırken ödediğiniz paranın bir kısmını [http://www.debian.org/donations bağışlamak ] siteyip istemediklerini soruyoruz. <br />
<br />
==Hangi Donanımlar destekleniyor?==<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian eski bilgisayarlar dahil, çoğu kişisel bilgisayarda çalışacaktır. Debianın her yeni sürümü daha çok sayıda bilgisayar mimarisini destekler. Şuan desteklenenlerin tam listesi için [http://www.debian.org/releases/stable/ debian kararlı sürüm belgelerine] bakınız. Eğer bilgisayarınıza bağlı tüm donanımların desteklenip desteklenmediğini ögrenmek için, [http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/ Linux donanım uyumluluğu nasıl belgesine] bir bakın. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Bir kaç şirket kendi ürettikleri parçalarının özelliklerini yayınlamayarak zorluklar çıkarmaktadır. Bunun anlamı bunların ürettikleri donanımları GNU/Linux ile kullanamayabilirsiniz. Bazı şirketler özgür olmayan sürücüler sağlamaktadır, bunun dez avantajı parçayı aldığınız şirket kapanacak olursa veya sizdeki donanıma olan desteğini sona erdirirse sorunlar yaratacaktır. kendi ürünleri için özgür sürücü sağlayan üreticileri tercih etmenizi tavsiye ediyoruz. <br />
<br />
==Hala ikna olmadım==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Bizimize göre değil, kendiniz debianı deneyek karar verin. Hardisk alanı artık ucuz, muhtemelen 2 Gb alan ayırabilirsini. Eğer grafik arayüzlü masaüstü istemiyorsanız 600MB'de yeterli olacaktır. Debian kolaylıkla fazladan alana kurulabilir<br />
ve diğer işletim sistemi ile bilgisayarınızda bulunabilir. ( eğer alana ihtiyacınız olursa işletim sistemlerinden birini basitçe silebilirsiniz. (Debian sistemini gördükten sonra muhatemelen diğer sistemi sileceksiniz.) <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Yeni bri işletim sisitemi denemek değerli zamanınızı alacaktır, bir miktar zaman ayırmak için anlayış gösterebilirsiniz. Bu nedenle [http://www.debian.org/intro/why_debian debianın olumlu ve olumsuz yönlerini listesini derledik]. Onun değerini anlamanız yardımcı olacaktır. Bizim açık sözlü olmamızı ve dürüstlümüzü umarız takdir edersiniz. <br />
<br />
==Debianı nasıl edinebilirim?==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
En yaygın yöntem Cd dağıtıcılarından ücret ödeyerek bir CD alıp, debianın cd'den kurulmasıdır. Eğer iyi bir internet bağlantınız varsa debianı internettende kurabilirsiniz. <br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Lütfen daha fazla bilgi için [http://www.debian.org/distrib/ debianı nasıl edinirim ]sayfasına bakın. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Eğer hala yapmadıysanız, [http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/ Linux donanım uyumluluğu sayfasına] bakmak isteyebilirsiniz. <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Sunduğumuz [http://www.debian.org/distrib/packages paketlere] bakmayı unutmayın ( Umarım sayı gözünüzu korkutmaz ).<br />
<br />
==Tamamen kendim ayarlayabilirmiyim. Debian hakkında nasıl destek alabilirim?==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Sisteminize kurduğunuz paketin içinde ve web sitelerindeki belgeleri okuyarak yardım alabilirsiniz. Ayrıca bize eposta gurubu veya IRC aracılığı ile ulaşabilirsiniz. Hatta bir danışman bile tutabilirsiniz.<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Lütfen daha fazla bilgi için [http://www.debian.org/doc/ belgelendirme] ve [http://www.debian.org/support destek] sayfalarımıza bakınız. <br />
<br />
==Sizde Kimsiniz? ==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian [http://www.debian.org/devel/developers.loc tüm dünyaya] dağılmış boş zamanlarında gönüllü olarak çalışan yaklaşık bin etkin [http://www.debian.org/devel/people geliştirici] tarafından yapılmaktadır. Sadece birkaçı kişisel olarak tanışıyor. İletişim çoğunlukla eposta (posta listeleri lists.debian.org) veIRC (irc.debian.org 'da #debian kanalı ).<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
[http://www.debian.org/intro/organization Debian Projesinin dikkatlı organize edilmiş bir yapısı ]vardır. İçeriden debianın nasıl göründüğü hakkında daha fazla bilgi edinmek için [http://www.debian.org/devel/ geliştiriciler köşesine] bakın. <br />
<br />
==Kim Debian kullanır?==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Her ne kadar kesin bir istatistik olmasada ( Debian kullanıcıların kayıt olmalarına gerek yoktur ), Debian'ın çok sayıda büyük küçük kurumun ve binlerce bireysel kullanıcının kullanıdığını biliyoruz. [http://www.debian.org/users/ Kimler Debian kullanıyor? ] sayfamıza bakın . <br />
<br />
==Bütün Bunların hepsi nasıl başladı?==<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debian Ağutos 1993'de Ian Murdock tarafından Linux ve GNU ruhu ile açıklık için yeni bir dağıtım olarak yapıldı. Debian dikkatli ve özenli bir şekilde bir araya getirmek ve aynı özen ve dikkatlı bakım ve desteğini sürdürmey ifade etmektedir. Küçük birözgür yazılım hacker gurubu tarafından başlatıldı, büyüdü ve çok sayıya ulaştı, iyi organize edilmiş geliştiriciler ve kullanıcılar topluluğu haline geldiler. [http://www.debian.org/doc/manuals/project-history/ Detaylı Tarihimize bakın.] <br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;<br />
Debianın telafuzunu çok fazla soran var, Debian /ˈde.bi.ən/ şekline telafuz edilmektedir. Debianın oluşturucusu Ian Murdock, ve onun karısın, Debra'nın isimlerinden gelmektedir.<br />
<br />
==Sayfayı Tercüme Edenler==<br />
Çağatay Oltulu <br />
<br />
==İlgili Bağlantılar==<br />
* '''Kaynak:''' http://www.debian.org/intro/about</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian:Hakkinda&diff=105
Debian:Hakkinda
2008-04-14T18:08:57Z
<p>WikiSysop: Debian:Hakkinda sayfasının yeni adı: Debian hakkındaki genel bilgiler</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Debian hakkındaki genel bilgiler]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=103
Yardım:İçindekiler
2008-04-14T18:08:26Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian:Hakkinda|Debian hakkındaki genel bilgiler]]<br />
* [[Debian_Logoları_ve_kullanım_hakları_nelerdir%3F|Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?]]<br />
* [[Özgür(free)_ne_demek%3F_yada_Özgür_yazılımla(free_software)_ne_demek_istiyorsunuz%3F|Özgür(free) ne demek? yada Özgür yazılımla(free software) ne demek istiyorsunuz?]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Logolar%C4%B1_ve_kullan%C4%B1m_haklar%C4%B1_nelerdir%3F&diff=101
Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?
2008-04-14T18:07:49Z
<p>WikiSysop: Debian:logo sayfasının yeni adı: Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?</p>
<hr />
<div><font style="font-size:250%"> Debian Logoları </font> <br />
<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Debian özgürce elde edilmesine ve her zaman bu şekilde kalacak olmasına rağmen, Linux'un teriminin sahibi ile olan problemler gibi olaylardan dolayı Debian ününe zarar verecek şekilde kullanılmasından kendisini korumaya ihtiyaç duymuştur.<br />
<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Debian iki logo oluşturmaya karar vermiştir: birisi resmi debian kullanımı için logo, diğeri ise kullanımı açık tipte lisanslı olan logodur. <br />
<br />
----<br />
<br />
<font style="font-size:200%"> Kullanımı Açık Olan Logo</font> <br />
<br />
'''Debian Kullanımı Açık Logo Lisansı'''<br />
<br />
Telif Hakkı (c) 1999 halkın ilgisindeki yazılım<br />
<br />
Bu logo veya yeni düzenlenmiş bir sürümü debian projesini kaynak gösterdiği sürece kullanabilir, ama bu proje tarafından tasdik edilmiş olduğunu göstermez. <br />
<br />
'''Not:''' Eğer bir web sayfasında kullanacaksanız resim bağlantısını http://www.debian.org/ adresine köprü yaparsanız bunu takdir ederiz. <br />
<br />
----<br />
{|<br />
|<br />
::: '''Debian yazılı'''<br />
<br />
::: http://www.debian.org/logos/openlogo-75.png<br />
|<br />
::: '''Debian yazısı olmayan'''<br />
<br />
::: http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-75.png<br />
|-<br />
|<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-100.jpg JPEG 100x123 - 8k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-100.png PNG 100x123 - 2k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-75.jpg JPEG 75x92 - 6k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-75.png PNG 75x92 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-50.jpg JPEG 50x61 - 4k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-50.png PNG 50x61 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-25.jpg JPEG 25x30 - 2k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-25.png PNG 25x30 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo.xcf.gz Gimp - 83k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo.svg SVG - 11k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo.eps Encapsulated PostScript - 11k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo.pdf PDF - 5k]<br />
|<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-100.jpg JPEG 101x124 - 8k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-100.png PNG 101x124 - 2k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-75.jpg JPEG 75x92 - 5k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-75.png PNG 75x92 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-50.jpg JPEG 50x61 - 4k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-50.png PNG 50x61 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-25.jpg JPEG 25x30 - 2k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd-25.png PNG 25x30 - 1k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd.xcf.gz Gimp - 64k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd.svg SVG - 7k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd.eps Encapsulated PostScript - 7k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/openlogo-nd.pdf PDF - 3k] <br />
|}<br />
<br />
----<br />
<br />
<font style="font-size:200%"> Debian Kullanımı Resmi Olan Logo </font> <br />
<br />
'''Debian Resmi Logo kullanımı Lisansı''' <br />
<br />
Telif Hakkı (c) 1999 Halkın İlgisindeki Yazılım <br />
<br />
: 1. Bu logo sadece şu durumda kullanılır;<br />
:*:: ürün www.debian.org sitesinde açıklandığı biçimde kullanılması için yapılmıştır, veya <br />
<br />
:*:: bu amaçla Debian tarafından resmi onay verilmesi ile<br />
: 2. Eğer debianın resmi bir parçası ise kullanılabilir (1. kısımdaki kurallar ile kunllanmaya karar verdim) , eğer resmen onaylanıyor ise ise kullanılabilir. <br />
: 3. Bir üründeki lisansı geri alma hakkımız saklıdır.<br />
<br />
Kıyafetlerde (tişört, şapka vs) resmi logonon kullanılması kar amacı gütmeden geliştiriciler tarafından gerçekleştirilebilir. <br />
<br />
----<br />
<br />
{|<br />
|<br />
::: '''Debian yazılı'''<br />
<br />
::: http://www.debian.org/logos/officiallogo-50.jpg<br />
|<br />
::: '''Debian yazısı olmayan'''<br />
<br />
::: http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd-50.jpg<br />
|-<br />
|<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-100.jpg JPEG 100x221 - 8k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-75.jpg JPEG 75x165 - 7k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-50.jpg JPEG 50x110 - 4k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-25.jpg JPEG 25x55 - 3k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo.xcf.gz Gimp - 77k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo.svg SVG - 8k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo.eps Encapsulated PostScript - 8k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo.pdf PDF - 13k]<br />
|<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd-100.jpg JPEG 100x193 - 7k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd-75.jpg JPEG 75x144 - 6k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd-50.jpg JPEG 50x96 - 3k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd-25.jpg JPEG 25x48 - 2k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd.xcf.gz Gimp - 60k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd.svg SVG - 6k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd.eps Encapsulated PostScript - 6k]<br />
* [http://www.debian.org/logos/officiallogo-nd.pdf PDF - 6k]<br />
|}<br />
==Kaynak==<br />
* http://www.debian.org/logos/</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian:logo&diff=102
Debian:logo
2008-04-14T18:07:49Z
<p>WikiSysop: Debian:logo sayfasının yeni adı: Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?</p>
<hr />
<div>#REDIRECT [[Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=100
Yardım:İçindekiler
2008-04-14T18:07:25Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>* [[Debian:Hakkinda|Debian hakkındaki genel bilgiler]]<br />
* [[Debian:logo|Debian Logoları ve kullanım hakları nelerdir?]]<br />
* [[Özgür(free)_ne_demek%3F_yada_Özgür_yazılımla(free_software)_ne_demek_istiyorsunuz%3F|Özgür(free) ne demek? yada Özgür yazılımla(free software) ne demek istiyorsunuz?]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Kurulum:%C4%B0%C3%A7indekiler&diff=99
Kurulum:İçindekiler
2008-04-14T18:04:52Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Kurulum<br />
<br />
* [[Kurulum:Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi|Debian Sarge Kurulum Rehberi]]</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=98
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T18:00:30Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
<br />
<br />
== Kurulum Öncesi ==<br />
<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Temel Kurulum ==<br />
<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
<br />
== İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü) ==<br />
<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F02.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
[[Resim:F04.gif]]<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
<br />
[[Resim:F05.gif]]<br />
<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
[[Resim:F07.gif]]<br />
<br />
[[Resim:F08.gif]]<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
[[Resim:G01.jpg]]<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G02.jpg]]<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
== Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==<br />
<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
[[Resim:G03.jpg]]<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
[[Resim:G06.jpg]]<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G07.jpg]]<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
[[Resim:G08.jpg]]<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
== Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==<br />
<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
== Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==<br />
<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
[[Resim:Anjuta.jpeg]]<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:Gthumb.jpeg]]<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
[[Resim:Xmms.jpeg]]<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
[[Resim:Gaim.jpeg]]<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
<br />
[[Resim:Openoffice.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
[[Resim:Firefox.png]]<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
[[Resim:Evolution.jpeg]]<br />
<br />
<br />
<br />
== Ekler ==<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=97
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T17:53:18Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
<br />
<br />
== Bölüm 1 : Kurulum Öncesi ==<br />
<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 2 : Temel Kurulum ==<br />
<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
<br />
Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F02.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
[[Resim:F04.gif]]<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
<br />
[[Resim:F05.gif]]<br />
<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
[[Resim:F07.gif]]<br />
<br />
[[Resim:F08.gif]]<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
[[Resim:G01.jpg]]<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G02.jpg]]<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==<br />
<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
[[Resim:G03.jpg]]<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
[[Resim:G06.jpg]]<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G07.jpg]]<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
[[Resim:G08.jpg]]<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==<br />
<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== <br />
Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==<br />
<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
[[Resim:Anjuta.jpeg]]<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:Gthumb.jpeg]]<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
[[Resim:Xmms.jpeg]]<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
[[Resim:Gaim.jpeg]]<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
<br />
[[Resim:Openoffice.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
[[Resim:Firefox.png]]<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
[[Resim:Evolution.jpeg]]<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 7 : Ekler ==<br />
<br />
<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=95
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T17:49:09Z
<p>WikiSysop: "Kurulum:Debian Sarge Kurulum Rehberi" koruma altında alındı [edit=sysop:move=sysop]</p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
<br />
<br />
== Bölüm 1 : Kurulum Öncesi ==<br />
<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 2 : Temel Kurulum ==<br />
<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
Resim:Evolution.jpeg<br />
<br />
<br />
Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
[[Resim:F02.jpg]]<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
[[Resim:F04.jpg]]<br />
<br />
[[Resim:F05.jpg]]<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
[[Resim:F07.jpg]]<br />
<br />
[[Resim:F08.jpg]]<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
[[Resim:G01.jpg]]<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G02.jpg]]<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==<br />
<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
[[Resim:G03.jpg]]<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
[[Resim:G06.jpg]]<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G07.jpg]]<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
[[Resim:G08.jpg]]<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==<br />
<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== <br />
Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==<br />
<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
[[Resim:Anjuta.jpeg]]<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:Gthumb.jpeg]]<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
[[Resim:Xmms.jpeg]]<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
[[Resim:Gaim.jpeg]]<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
<br />
[[Resim:Openoffice.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
[[Resim:Firefox.png]]<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
[[Resim:Evolution.jpeg]]<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 7 : Ekler ==<br />
<br />
<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=92
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T17:45:17Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
<br />
<br />
== Bölüm 1 : Kurulum Öncesi ==<br />
<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 2 : Temel Kurulum ==<br />
<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
Resim:Evolution.jpeg<br />
<br />
<br />
Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
[[Resim:F02.jpg]]<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
[[Resim:F04.jpg]]<br />
<br />
[[Resim:F05.jpg]]<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
[[Resim:F07.jpg]]<br />
<br />
[[Resim:F08.jpg]]<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
[[Resim:G01.jpg]]<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G02.jpg]]<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi ==<br />
<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
[[Resim:G03.jpg]]<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
[[Resim:G06.jpg]]<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:G07.jpg]]<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
[[Resim:G08.jpg]]<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar ==<br />
<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
== <br />
Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar ==<br />
<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
[[Resim:Anjuta.jpeg]]<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:Gthumb.jpeg]]<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
[[Resim:Xmms.jpeg]]<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
[[Resim:Gaim.jpeg]]<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
<br />
[[Resim:Openoffice.jpeg]]<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
[[Resim:Firefox.png]]<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
[[Resim:Evolution.jpeg]]<br />
<br />
<br />
<br />
== Bölüm 7 : Ekler ==<br />
<br />
<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Anjuta.jpeg&diff=87
Dosya:Anjuta.jpeg
2008-04-14T17:38:08Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Debian_Sarge_Kurulum_Rehberi&diff=86
Debian Sarge Kurulum Rehberi
2008-04-14T17:32:36Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div>Engin Kuzu tarafından hazırlanan Debian Gnu/Linux Kurulum Rehberinde, Debian Gnu/Linux kurulumu uzman (expert) modda adım adım ekran görüntüleri ile ele alınıyor. Ayrıca belgede herkesin ihtiyacı olan önemli bazı uygulamaların kurulumu ve kullanımı ile ilgili bilgilere de yer veriliyor.<br />
Bölüm 1 : Kurulum Öncesi<br />
<br />
Hep beraber kar amacı gütmeyen bir dağıtım olan Debian'ı kuracağız. Debian, apt-get sistemi, geniş paket arşivi ve hızlı güncellenmesi ile daha önceden birçok kullanıcının duyup merak ettiği ama kurulumunun zor olduğu gerekçesiyle pek denenmemiş bir dağıtım olabilir. Burada ekran görüntüleri ile adım adım anlatacağım kurulum rehberi zannedersem birçok kullanıcı için yeterli olacaktır. Bu belge eksiksiz bir Debian kurulum rehberi olma iddası taşımamaktadır. Diğer Türkçe belgeler için: Belge-1 ve Belge-2 adreslerine başvurulabilir.<br />
<br />
Eminim ki bu rehber birçok kullanıcıya hitap edecektir. Bunlar daha önce Windows kullanmış ve Linux'u denemek isteyen kullanıcılar olabileceği gibi diğer Linux dağıtımlarını kullanıp Debian'ı tanımak isteyen kullanıcılar da olabilir. Daha önce Linux ile tanışmamış kullanıcılara bir fikir sahibi olmaları amacıyla live-cd denilen, kurulmadan sadece cdlerden açılış yaparak kullanılabilen dağıtımları denemelerini ve kendileri için yeni olan bu sistemi biraz tanımalarını istiyorum. Bunlar Pardus, Knoppix (Debian tabanlı, KDE ile açılmakta) ve Gnoppix (Ubuntu tabanlı, Gnome ile açılmakta) dağıtımları olabilir.<br />
<br />
Kurulumu küçük bir cd ile yapacak ve diğer birçok paket için internet bağlantısını kullanacağız. Öncelikle http://cdimage.debian.org/pub/cdimage-testing/daily/i386/current/ adresinden 105Mbytelık sarge-i386-netinst.iso isimli dosyayı indirip cdye yazacağız. Bu cd intel ve uyumlu 32 işlemcili platformlar içindir. Debian şu anda resmi olarak 11 farklı işlemci mimarisini desteklemektedir. Buna Amd 64 bit mimarisi de dahildir. Bu küçük cd bizim temel debian kurulumumuzu yapmamızı sağlayacak. İçinde 2.4 ve 2.6 serisi iki tane linux çekirdeği ve bazı konsol araçları bulunmakta. Yani bu cd bizim grafik ortama geçmemiz için gerekli paketleri içermemekte. Bu nedenle kurulumdan sonra hızlı bir internet bağlantınızın olması, gerekli diğer paketlerin kurulumu için önemli. İnternet bağlantısı olmayan kullanıcılar Debian Gnu/Linux Sarge 3.1'e ait olan 14 cdlik iso dosyalarından ilk 2 cdsini edinmeleri genel ihtiyaçları açısından yeterlidir. Bu durumda bu rehber birçok yönü ile aynen geçerli olacaktır. Gerekli iso dosyasını cdye yazdığınızı varsayarak kurulumu anlatmaya başlıyorum.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bölüm 2 : Temel Kurulum<br />
<br />
Karşımıza gelen ilk ekran aşağıdaki gibi olacak.<br />
<br />
[[Resim:D03.gif]]<br />
<br />
İsterseniz Enter ile hemen geçebilirsiniz. Bence F1 tuşuna bir basalım, bakalım neler var.<br />
<br />
[[Resim:D04.gif]]<br />
<br />
Ben kontrolün daha çok benim yani kullanıcının tarafında olmasını seviyorum. Bu nedenle expert26 ile kuruluma başlayacağım. Daha iyi bir donanım desteği için 2.6 çekirdek tercihim. Aslında bu yeni başlayanlar için can sıkıcı olabilir. Bu nedenle linux26 yazarak da başlayabilirsiniz. Bu durumda da bu belge aynen geçerli olacaktır, sadece bazı soruları görmeyeceksiniz hepsi bu. Çekirdek yüklenip çalışmaya başladıktan sonra (hani birsürü yazı hızlıca akıyor ya işte onlar) karşımıza aşağıda olduğu gibi Debian kurulum yazılımının ana ekranı gelecek.<br />
<br />
[[Resim:D06.gif]]<br />
<br />
Buradaki işlemleri sıra ile yukarıdan aşağıya doğru gerçekleştireceğiz. İlk aşama dil seçimi. "Choose language" seçili iken Enter yapıyoruz, Page Up / Page Down tuşları ve yön tuşları ile "Turkish - Türkçe" yi bulup seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D07.gif]]<br />
<br />
Artık kurulum ekranı Türkçe oldu.<br />
<br />
[[Resim:D08.gif]]<br />
<br />
Buraları biraz hızlı geçiyorum. Ülkelerden Türkiye'yi buluyoruz. Klavye düzeninde klavye tipini "PC tipinde" düzeni Türkçe Q seçiyoruz. Daha sonra "CD-ROM'u algıla ve bağla" yı seçiyoruz. CD-ROM'a ulaşmak için özel bir çekirdek modülü (yani sürücü) gerekiyor ise buradan seçebiliriz, genelde "Devam" ile ilerleyin. Bundan sonra "Modül parametreleri sorulsun mu?" şeklindeki soruya "Hayır" cevabını veriyoruz. Eğer taşınabilir bir bilgisayara ve PCMCIA yuvasından bağlı bir ethernet kartına sahipseniz "PC kart servisleri başlatılsın mı?" sorusuna "Evet" şeklinde cevap verin, aksi takdirde "Hayır" ile devam ediyoruz. "Bazı modüller yüklenemiyor" mesajına "Devam" diyoruz. Daha sonra CDROM'u bağlayıp içeriğini tarayacak. Karşımıza bulduğu cd ile ilgili aşağıdaki ekranı getirecek.<br />
<br />
[[Resim:D19.gif]]<br />
<br />
Devam ediyoruz. "Kurulum bileşenlerini CD'den yükle" yi seçiyoruz. Özel bir isteğiniz yoksa hiçbirşeyi değiştirmeden devam ediyoruz. Bundan sonra kurulum ekranımız biraz değişmiş olmalı.<br />
<br />
[[Resim:D23.gif]]<br />
<br />
Ağ donanımı yapılandırmamızı yapalım, doğru şekilde yapmaya özen gösterelim, nede olsa daha sonra internete bağlanacağız. Önce "Ag donanımını algıla" yı seçiyoruz. Daha sonra "Ağı yapılandır" ı seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D29.gif]]<br />
<br />
Şimdi biraz evdeki ağımdan söz edeyim. 4 ethernet çıkışlı bir adsl modemim var. Benim bilgisayarım da diğer bilgisayarlar gibi modeme ethernet ile bağlı, bu ayrıca 4 makinanın birbiri ile iletişim kurduğu küçük bir ev ağı. Bu nedenle ayarları doğru yapmam diğer makinalara ulaşmam ve internete çıkmam için gerekli. İlk soru yukarıdaki resimde olduğu gibi DHCP kullanıp kullanmayacağım. Ayrıca, modem ip dağıtan bir dhcp sunucusu, fakat bunu kullanmak istemiyorum. Çünkü çok yavaş çalışıyor. Soruya "Hayır" diyorum ve tüm ayarları ben elle gireceğim. Sırayla tüm soruları yanıtlıyorum. Son olarak aşağıdaki gibi ayarların doğruluğunu "Evet" ile onaylıyorum. Benim ağım ve modemim için aşağıdaki bilgiler sorun yaratmayacaktır.<br />
<br />
[[Resim:D34.gif]]<br />
<br />
Makine adı ve alan adı bölümlerine hiç dokunmadan ilerliyorum. Karşımıza en önemli adımlardan biri olan "Diskleri bölümle" aşaması geliyor. Aman dikkat edelim, verilerimiz önemlidir! İlerliyoruz, dosya sistemleri incelendikten sonra karşımıza gelen "Bölümleme yöntemi" bölümünden "Bölümleme tablosunu elle düzenle" yi seçiyoruz. Karşımıza aşağıdaki gibi bir ekran geliyor ve diskimizde var olan bölümleri listeliyor.<br />
<br />
[[Resim:D43.gif]]<br />
<br />
Bu aşamada bölümleme hakkında bazı temel bilgileri vermeyi uygun görüyorum. Daha sonra kuruluma devam edeceğiz. Bir harddisk tek bir bölüm olarak kullanılabileceği gibi birkaç parçaya da ayrılabilir. Özellikle birden fazla işletim sistemi kullanacaksanız bu kaçınılmazdır. Bir harddisk en çok 4 tane birincil bölüme sahip olabilir. Bu harddiski 4 den fazla parçaya ayıramayacağımız anlamına gelir. Fakat birincil bölümlerden biri özel bir amaçla kullanılarak içinde birçok mantıksal bölümün bulunabileceği şekilde kullanılabilirler. Bu şekilde disk istenen büyüklüklerde istenen sayıda parçaya ayrılabilir. 3 birincil bölüm 3 farklı windows işletim sistemi için, son birincil bölüm de içinde birçok mantıksal bölümü barındıracak şekilde düzenlenebilir. Bu mantıksal bölümlere de istenen sayıda linux işletim sistemi kurulabilir, verilerin yedeklenebileceği başka bölümler de oluşturulabilir. Birincil bölümler Windows işletim sistemlerinin açılması için şarttır. Yoksa bir windows işletim sistemi mantıksal bir bölüme (birincil olmayan) tamamen kurulamaz. Linux için böyle bir şart yoktur. Linux mantıksal bir bölüme de kurulabilir, daha çok bu tercih edilir. Dosya sistemi olarak en çok ext3 tercih edilmektedir.<br />
<br />
Ayrıca Linux için 2.6 serisi çekirdeklerde zorunlu olmamakla beraber swap denilen sanal bellek alanı ayrılmalıdır. Eğer belleğiniz benim makinamdaki gibi asla dolmayacak kadar büyük ise swap kullanmak gerekmeyebilir. (1Gbyte belleğimin genelde 100-160 Mbyte kadarı dolu olmakta) Gnome masaüstü ortamı için 128 Mbyte yeterli iken KDE için 256Mbyte tavsiye edilmektedir. 512Mbyte ve üstü belleğe sahipseniz swap gerekmeyebilir. Fakat daha düşük belleğiniz var ise 512Mbytelık bir swap bölüm oluşturmanızı tavsiye ediyorum. Unutmamanız gereken gerçek belleğiniz dolduğunda linux gerekli bellek ihtiyacı için bu swap alanı kullanacaktır. Swap kullanmak zorunluluktan kaynaklanır yoksa uygulamalarınız açılmayabilir. Swap harddiskte bulunduğundan bunu kullanmak makinanızı yavaşlatacaktır, tabii bu hiç olmamasından daha iyidir.<br />
<br />
Harddiskler mekanik prensiplerle çalışmaktadırlar. Okuma/Yazma kafası diskin en dışını okurken en içteki bölüme göre genelde iki kat daha hızlı okur ve yazar. Bu bize Fizik derslerinde verilen açısal yol ve açısal hız kavramları ile alakalıdır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Eğer diske işletim sistemi kuracaksanız bunu ilk oluşturduğunuz disk bölümlerden birine kurun. Bu bölümler daha hızlı çalışırlar. Sonraki bölümlerimizde ise genelde diğer verilerimizi tutarız.<br />
<br />
Linux için bir bölümünüzü feda etmelisiniz yada bölüm oluşturulmamış boş bir alana ext3 ve swap (takas) bölümleri oluşturabilirsiniz. Bunlar mümkün değilse ücretli bir yazılım olan Partition Magic ile bir bölümü küçülterek linux kurulumu için yeterli olacak alanı açabilirsiniz. Kurulum için 3Gbyte lık bir alan fazlasıyla yeterli olacaktır. Ben 120Gbyte gibi nispeten bol bir alana sahip olduğum için 6Gbyte bir alan ayırdım ve şu andaki kullanımım 2.3Gbyte seviyesinde. Bu alana internetten indirdiğim deb uzantılı paketler dahil değil.<br />
<br />
[[Resim:D50.gif]]<br />
<br />
Linux kuracağımız bölümü seçiyoruz. Yukarıdaki resimde olduğu gibi "Nasıl kullanılacağı" -> "Ext3", "Bağlama noktası" -> "/", "Bölümü biçimlendir" -> "evet, biçimle" bilgileri seçilecek ve "Bölüm ayarlandı" seçilerek işlem tamamlanacak. Son olarak ben aşağıdaki resimde olduğu gibi bir şekle getirdim.<br />
<br />
[[Resim:D54.gif]]<br />
<br />
/home dosya sistemi kullanıcının işletim sistemi altındaki masaüstünün ve çalıştırdığı tüm programların ayarlarının bulunduğu dizindir. Bu dosya sisteminin farklı bir bölümde olmasının büyük faydaları vardır. Böylece Debian'ı yeniden kurmaya karar verirseniz hiçbirşeyi yedeklemenize gerek kalmaz. Kurulumdan sonra /home dosya sisteminiz bağlandığında tüm ayarlarınız kaybolmadan yine karşınızda olacaktır. Ayrıca internetten indireceğimiz deb uzantılı paketleri yedeklemek amacıyla /mnt/yedek yoluna sahip bir bölüm daha bulunmakta. Bu benzer mantıkla yeniden debian kurmaya karar verirseniz internetten indirdiğimiz paketlerin yedeklerini bu bölümde tutacağım. "Bölümlendirmeyi bitir ve değişiklikleri diske kaydet" i seçiyoruz. "Değişiklikler diske kaydedilsin mi?" uyarısına "Evet" diyoruz. Bu adım ile diske yapılan tüm işlemler yazılıyor ve bölümler formatlanıyor. Bu adımı uygulamadan makinayı kapatırsanız hiçbir işlem yapılmamış olacaktır. Bu aşama da bittiğine göre "Temel sistemi kur" adımına geldik. Burada hiçbir işlem yapmayacağız. Temel paketler kurulacak, fazla bir zaman almayacaktır. Sadece aşağıdaki resimde olduğu gibi kurulacak olan kernel bize sorulacak, biz de en güncel olanını seçeceğiz.<br />
<br />
[[Resim:D59.gif]]<br />
<br />
Bu işlem de tamamlandığında GRUB önyükleyiciyi kuracağız. Önyükleyicinin kurulumu düzgün yapılmazsa kurduğumuz işletim sistemine açılışta erişemeyebiliriz. Karşımıza "GRUB önyükleyici ana önyükleme kaydına (MBR) kurulsun mu?" şeklinde bir soru gelecek. Önyükleyici MBR ye kurulursa açılışta önümüze Linux, Windows ... seçebileceğimiz bir ekran gelecektir. Tek kötü yanı üstüne bir windows kurulumu yapacak olursanız windows bu uygulamacığı size soru sormadan silecektir. Bir anlamda Linux'a erişmek mümkün olmayacaktır. Bu olduğunda GRUB önyükleyiciyi tamir etmeniz gerekecektir. Bunu Knoppix gibi bir live-cd ile sistemi açarak yapabilirsiniz. Yoksa linux bölümün uçması gibi bir durum sözkonusu değildir. Soruya "Evet" diyoruz, "Kurulumu bitir" i seçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:D62.gif]]<br />
<br />
Şu anda temel kurulumun büyük bir kısmını başarı ile tamamlamış bulunmaktayız, birkaç ayar daha yaparak grafik arayüzü internet üzerinden kurmaya başlayacağız. Eğer makinanızda windows yok ise aşağıdaki gibi bir ekran sizi karşılayacaktır. Enter ile geçerek linux'u belleğe yüklüyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E01.gif]]<br />
<br />
Bir süre sonra aşağıdaki ekran karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E03.gif]]<br />
<br />
"Kullanıcıları ve parolaları oluştur" bölümüne kadar Enterleyerek hızlıca geçiyoruz. Root parolasını giriyoruz ve asla unutmuyoruz. Bu parolanın sahibi makinada hertürlü işi yapabilir. Root kullanıcısı Unix ve Linux işletim sistemlerinde makinanın en yetkili kullanıcısının adıdır. Hiçbir kısıtlaması yoktur ve mecbur kalınmadıkça bu parola ile kullanıcı oturumu açılmaz. Bu nedenle bu parola işleminden sonra normal bir kullanıcı hesabı oluşturacaksınız ve tüm günlük işlerinizde bu kullanıcı hesabı ile oturum açacaksınız. Bunları unutmayın, güvenliğiniz için bunlar çok önemli.<br />
<br />
[[Resim:E12.gif]]<br />
<br />
"Apt'ı yapılandır" bölümünde paketlerin nereden kurulacağını seçeceğiz. İnternet bağlantınız var ise aşağıdaki gibi "http" yi seçin. Netinstall yöntemi yerine normal cdlerinden Debian kuran arkadaşlar bu durumda kaynak olarak cdrom belirtmeliler.<br />
<br />
[[Resim:E21.gif]]<br />
<br />
Daha sonra "Kullanılacak Debian dağıtımı" seçilmesi istenecek. Debian bu noktada da diğer dağıtımlardan ayrılır. Debian kendi içinde 3 farklı dağıtımı barındırır. Bunlar kararlı, test ve kararsız dağıtımlardır. Kısaca açıklayalım. Kararlı: Üzerinden uzun zaman geçmiş, hatalarından iyi arındırılmış paketleri içerir. Daha çok sunucular gibi güvenlik kritik durumlarda tercih edilir. Yazılımların eski versiyonlarını barındırdığından ev kullanıcıları tarafından pek tercih edilmez. Resmi debian isoları bu kararlı sürümün isolarıdır. Test: Bu sürüm daha geniş bir paket arşivine ve daha yeni yazılımlara sahiptir. Paket arşivi genelde haftada bir güncellenir. Kararsız: Bu sürüm yazılımların en yeni versiyonlarına ve en geniş paket arşivine sahiptir. Yazılımların yeni versiyonları çıktığı zaman hemen paketlenip denemeleri yapılarak kararsız sürüm depolarına alınırlar. Kararsız sürüm depoları hergün güncellenmektedir. Yazılımların en yeni versiyonlarını barındırdığı için kararsız sürüm ev kullanıcıları tarafından tercih edilmektedir. Genelde problemler çıkmamaktadır. Bir sorun çıktığında bunu yaşayan birçok debian kullanıcısı olmakta ve e-mail listelerinde gerekli yardım olmaktadır. Ben bu adımda kararsız sürümü seçiyorum.<br />
<br />
[[Resim:E22.gif]]<br />
<br />
Önemli olan bir konu daha var. Debian tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir dağıtım olarak kalmayı amaçlamakta. Bu nedenle size aşağıdaki gibi bir soruyu sormak zorunda. "Özgür olmayan yazılım kullanacak mısınız?" Bazı özgür olmayan yazılımlara da ihtiyacınız olabileceğini göz önüne alarak bu soruya "Evet" diyebiliriz. Tercih sizin. Daha sonra yansı olarak Türkiye'yi seçiyoruz. Proxy sunucu bölümünü boş geçiyoruz.<br />
<br />
[[Resim:E26.gif]]<br />
<br />
Daha sonra apt-get aşağıdaki gibi paket listesini indiriyor. Bu işlemi root ile oturum açarak "apt-get update" komutu ile de gerçekleştirebilirsiniz.<br />
<br />
[[Resim:E38.gif]]<br />
<br />
Başka bir apt kaynağı eklememize gerek yok. Bundan sonraki aşamalardan "Paketleri seç ve kur" bölümünü atlıyor bir sonraki adımdan devam ediyoruz. Buradan yapılması hedeflenen kurulum işlemlerini biz daha sonra elle yapacağız. İsterseniz daha sonra aptitude komutu ile bu bölüme ulaşabilirsiniz. Tüm seçenekleri sadece Enter ile hızlıca geçiyoruz. Aşağıdaki ekranlar karşımıza gelecek.<br />
<br />
[[Resim:E39.gif]]<br />
<br />
Temel kurulumu şu anda tamamlamış bulunmaktayız.<br />
<br />
Resim:Evolution.jpeg<br />
<br />
<br />
Bölüm 3 : İnternet Üzerinden Grafik Ortamın Kurulumu (Gnome Masaüstü)<br />
<br />
Root kullanıcısı ile giriş yaparak (Şifre girilirken ekranda birşeyler gözükmeyecek, bu sizi yanıltmasın) aşağıdaki resimdeki işlemleri yapmanızı tavsiye ediyorum. Böylece internetten indirilecek her paketi farklı bir harddisk bölümünde tutacağız. Kısaca aşağıdaki işlemleri anlatırsak: İnternetten apt-get sistemi ile indirilen paketler /var/cache/apt/archives/ dizini altında tutulurlar. Bu yoldaki archives dizinini siliyoruz. Farklı bir disk bölümünü bağladığımız /mnt/yedek yolu altına archives isimli bir dizin oluşturuyoruz. Daha sonra /var/cache/apt dizini altına yeni oluşturduğumuz dizinin sembolik bağını oluşturuyoruz. Dikkat ederseniz ls -al ile baktığımızda dizin farklı bir yeri gösteriyor. Artık bu dizin altında oluşturulan her dosya farklı bir disk bölümünde tutulacak.<br />
<br />
[[Resim:F01.gif]]<br />
<br />
Cd den kurulan paketlerin daha güncel sürümleri şu anda debian depolarında bulunmakta. Bunları güncellemek için apt-get upgrade komutunu yazıyoruz. Gerekli dosyalar ve ne kadar veri indirileceği yazmakta. Bu aşamada ilk defa internetten dosya indireceğiz. İsterseniz bu adımı daha sonraya da bırakabiliriz. Çünkü kurduğumuz kernel sürümü 2.6.8 ve şu anda debian depolarında 2.6.11 bulunmakta. 2.6.8 i güncellemek için uğraşmak yerine daha sonra Linux Kernel 2.6.11'i kurduktan sonra "apt-get upgrade" komutu verilebilir.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Paketler indirildikten sonra uygulamalar kurulmadan önce kullanıcının seçimine bırakılacak ayrıntılar var ise bunları bize soracaktır. Daha sonra paket içerikleri açılmakta ve sonrasında ayarları güncellenmektedir.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Grafik arayüze geçmem için 3 komut yazmam ve gerekli paketlerin internetten inmesini beklemem yeterli olmakta. Sırayla aşağıdaki komutları yazacağım:<br />
<br />
<br />
apt-get install x-window-system Bu komut grafik ortamın temeli olan X sunucuyu indirip kuracak. Kurulum sırasında X sunucu sürücüsü olarak nvidia chipset kartı olanlar nv seçerek geçebilirler. Klavye düzeni olarak us yazan seçeneği tr şeklinde değiştiriniz. Soruları anlamadıysanız hiçbir değişiklik yapmadan ilerleyiniz. Monitör özellikleri için en yüksek çözünürlük ve tazeleme oranlarını girebilirsiniz. Ben advanced seçeneğini seçerek yatay ve dikey tazeleme oranlarını girerek bu ayarlamayı yapıyorum. Bu ayarları daha sonra root kullanıcısı ile giriş yaparak dpkg-reconfigure xserver-xfree86 komutu ile tekrar yapabilirsiniz.<br />
<br />
<br />
apt-get install gdm Bu komut ile Gnome Desktop Manager kurulacak. Gdm bizim oturum açmamız için kullanıcı adı ve şifre gireceğimiz güzel bir grafik karşılayıcı. İnternette GDM için çok güzel temalar bulunmakta.<br />
<br />
<br />
apt-get install gnome Bu komut ile Gnome grafik ortamı ve beraberindeki uygulamaları kuracağız. Herhalde en çok dosyayı gnome için indireceğiz. Linux altında Gnome'dan daha eğlenceli KDE isminde bir grafik ortam da bulunmakta, daha sade ve basit ortamlar da bulunuyor. Bu noktada da tercih size ait. KDE için apt-get install kde komutunu yazmanız yeterli. Benim tercihim Gnome olacak. Adsl bağlantısı ile birkaç saatte dosyaların indirilmesi tamamlanacaktır. Tüm işlemler tamamlandığında grafik ortama geçmeden önce küçük bir ayar daha yapalım. "dpkg-reconfigure locales" komutunu vererek Türkçe dil desteği ile ilgili küçük bir ayar yapalım. Karşımıza aşağıdaki iki ekran gelecektir. İlk ekranda tr_TR.UTF-8 seçeneğini işaretliyoruz. Daha sonraki ekranda ise bu seçeneği öntanımlı hale getiriyoruz.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Artık grafik ortama geçebiliriz. gdm yazıyoruz ve Enter. Aşağıdaki ekran bizi karşılıyor.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Bu ekran sizi yanıltmasın, bu gdm nin normal hali değil. Eylemler altından ayarlara girin. Buradan Yerel altındaki "Standart karşılayıcı" seçeneğini "Grafiksel karşılayıcı" olarak değiştirin. Root ile grafik ortamdan giriş yapacaksanız Güvenlik sekmesi altından "Root kullanıcısına GDM ile girişine izin ver" seçeneğini işaretleyin. Artık normal bir kullanıcı hesabı ile oturum açabiliriz. Oturum açmadan önce Dil olarak Türkçe(UTF-8) seçiniz. Oturum olarak da GNOME seçiniz. Oturum açarkenki uyarıya "Öntanımlı Yap" seçerek geçiniz. Oturum açıldığında karşınıza gelen masaüstü ortamını beğenmeyebilirsiniz.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Şu ana kadar geldiğimiz nokta başlangıç için yeterli. Şu anda divx, xvid, mp3, altyazı, pdf, resim dosyalarını açabiliyor, internete girebiliyorsunuz. Bunlar için gerekli uygulamalar ve daha fazlası şu anda kurulu durumda. Sonraki bölümde daha güzel bir masaüstü ortamı için çalışmalar yapacağız. Gerekli olabilecek bazı uygulamaları da tavsiye edeceğim, bunları tanıyacaksınız.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bölüm 4 : Gnome Masaüstü Ortamının Özelleştirilmesi<br />
<br />
Hemen temaları değiştirebiliriz. Bunu için küçük bir tema indirelim. Uygulamalar -> Sistem Araçları altından Synaptic Paket Yöneticisi'ni seçiyor ve root şifresini giriyoruz. Synaptic uygulaması temelde apt-get'i kullanmakta ve aynı işleri konsoldan komutlarla da yapabiliriz, tabii böylesi daha rahat olacaktır. Gartoon ismini arıyoruz. Arama sonucunda ulaştığımız pakete çift tıklıyor ve Uygula düğmesine tıklıyoruz. Aynı işlemi komut satırından apt-get install gnome-icon-theme-gartoon yazarak da yapabiliriz. Debian kararsız sürümü günlük olarak güncellenmektedir. Sisteminizi güncellemek için Synaptic paket yöneticisi altından sırayla Tazele, Tüm Yükseltmeleri Seç ve Uygula işlemlerini uygulayın. Aynı işlemleri siyah ekrandan apt-get komutuna parametre yazarak da yapabiliriz. Bundan sonra paket kurulumlarımızı grafik ortamda Synaptic Paket Yöneticisi uygulaması altından yapacağız.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Temamızı değiştirmek için Uygulamalar -> Masaüstü Tercihleri altından Tema uygulamasını çalıştıralım. Listeden Goril temasını şeçelim, daha sonra yandan Tema detaylarından Denetimlere Industrial, Simgelere Gartoon seçelim. Aşağıdaki gibi bir masaüstü ortamımız olacak.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Ben genelde alttaki paneli siliyor ve yer kazanıyorum. Daha sonra pencere listesi ve Çalışma alanı geçisi uygulamacıklarını üst panele taşıyorum. Panelde boş bir yere sağ tıklayarak "Panele Ekle" seçilmeli. Bu özelleştirmeler tamamen sizin tercinize bağlı. Ayrıca benim çok sevdiğim bir panel apleti var. Netspeed isimli uygulamacık sizin o andaki download/upload kullanımınızı panelde göstermekte. Uygulamayı Synaptic altından kolayca kurabilirsiniz.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Daha sonra da küçük birkaç ayar yapıyorum. Tercihler altından öge düzenlemeyi türe göre yapıyorum. Öntanımlı yaklaştırma seviyesini de %100 den %75 e değiştiriyorum.<br />
<br />
Debian Kurulumu<br />
<br />
Panel apletleri dışında masaüstüne gömülü bazı uygulamacıkları seviyorsanız yada ihtiyacınız varsa gdesklets tam size göre. Hava durumu, bellek ve disk kullanımı, geri sayım sayacı gibi fonksiyonel ve şık birçok uygulamacık bulunmakta. Bunun için gdesklets ve gdesklets-data paketlerini kurmanız yeterli.<br />
<br />
Daha fazla tema için internetteki bazı sayfaları tavsiye edebilirim. http://art.gnome.org/ http://gnome-look.org/ http://themes.freshmeat.net/ en güzel kaynaklardır. Ayrıca http://www.customize.org/ http://www.crystalgnome.org/ http://www.everaldo.com/ http://kernow-hosting.com/~bvc/gnomer/ http://www.lynucs.org/ adresleri incelemeye değerdir. GDM temalarını kurmak için Uygulamalar->Sistem Araçları->Giriş Ekranı Ayarları altından "Grafiksel Karşılayıcı" bölümünden "Yeni Tema Kur" düğmesi ile indirdiğiniz temaları göstermeniz yeterli.<br />
<br />
<br />
<br />
İndireceğimiz GTK temaları ve metacity (pencere kenarlıkları) tema dosyaları sıkıştırılmış olacaklar. Bunları sağ tıklayarak "Buraya Aç" şeklinde açabilirsiniz. Tema dizini ev dizininiz altındaki (bende /home/engin yolu oluyor burası) .themes isimli gizli bir klasördür (/home/engin/.themes). GTK ve Metacity temalarını açarak bu dizine kopyalar ve Tema yöneticisinden bunları görebilirsiniz. İkonlar ise .icons gizli klasörüne kopyalanmalıdırlar. Uygulamalar için de belirli yollar vardır. Xmms Windows altındaki Winamp uygulamasına benzeyen çok güzel bir mp3 çalıcıdır. Bu çalıcı için temalar ise ev dizini altındaki .xmms/Skins/ yolu altına kopyalanmalıdır. Böylece temaların kullanımını biraz öğrenmiş olduk.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bölüm 5 : Tavsiye Ettiğim Ayarlamalar<br />
<br />
Totem'de Video Kodekler : Totem çok sevdiğim bir video oynatıcı yazılım. Ben KDE kullanıyorum diyorsanız size Kaffeine tavsiye ederim. Totem oynatıcısı altında birçok video formatını açabiliyor iken bazılarını açamadığımı gördüm. Hemen ünlü video oynatıcı MPlayer'ın resmi sitesini ziyaret ettim. http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/codecs.html adresindeki kodeklerin hepsini içeren "all" isimli sıkıştırılmış dosyayı indirdim. (Yaklaşık 12.7 Mbyte) Totem Film Oynatıcı'yı açtım. Düzenle->Tercihler->"Add Proprietary Plugins..." yolunu izledim. İndirdiğim sıkıştırılmış dosyaları açarak içeriğini açılan pencere içine kopyaladım. Artık gerekli olabilecek birçok kodek totem tarafından tanınmakta.<br />
<br />
Totem'de Altyazı : Totem ile ilgili bir diğer küçük ayar ise altyazı büyüklüğü olacaktır. İlk gelen hali ile altyazılar size biraz küçük gelebilir. Gedit ile ev dizinindeki .gnome2 dizini altındaki totem_config dosyasını açınız. Bu dosyadaki "# subtitle size" bölümünü bulun. Bir alt satırda büyüklükle ilgili yazılar var. Sonraki satırı bende olduğu gibi "subtitles.separate.subtitle_size:very large" şekline getirebilirsiniz. Not: Altyazı dosyaları ile oynatılan filmin isimleri aynı olmalı yoksa oynatıcı altyazı dosyasını bulamaz.<br />
<br />
Yeni Kernel : Debian ilk kurulduğunda benim indirdiğim netinstall cdsine göre kernel-image-2.6.8-2-386 paketi kurulmuştu. Fakat debian depolarında daha güncel bir kernel olan kernel-image-2.6.11-1-686-smp bulunmakta. Bunu kuruyorum. İşlemcim hyperthreading Pentium 4 mimarisine sahip olduğuna göre bu mimariyi en iyi şekilde kullanmam gerekli. Bu nedenle 686 ve üstü işlemcilere göre derlenmiş bir çekirdek gerekli olacak. Sondaki smp çoklu işlemci desteği anlamına geliyor ve hyperthreading özelliğini desteklemekte. Benim gibi bir mimariye sahip olmayan arkadaşlar synaptic altından "kernel-image" şeklinde arama yaparak uygun çekirdeği açıklamaları da okuyarak bulabilirler.<br />
<br />
Konsol Çözünürlükleri : Biliyoruz ki grafik ortam yani X sunucu Ctrl+Alt+F7 ile erişilebilen 7. konsolda çalışmakta. Zaman zaman grafik arayüzü kullanmak istemeyen kullanıcılar 1 den 6 ya kadar olan diğer konsollarda işlerini yapmaktalar. Fakat gelen ilk ayarlarla yazılar çok büyük görünmekte, bu da rahat çalışmamızı engellemekte. Bu konsolların çözünürlüğünü artırmak için grub ayarlarını biraz değiştirerek çekirdeğe uygun çözünürlüğü bildireceğiz. konsoldan "su -" komutu ile root haklarına sahip olduktan sonra "nano /boot/grub/menu.lst" komutu ile grub ayar dosyasını açıyoruz. Dosyanın sonlarında ayarları göreceksiniz. Gerekli ayar "kernel /boot/vmlinuz-2.6.11-1-686-smp root=/dev/hda1 ro" satırının sonuna bir boşluk bırakarak "vga=xyz" şeklinde eklenmeli. Burada xyz kullanacağınız 24bit renk, 640x480 800x600 1024x768 1280x1024 1600x1200 çözünürlükleri için gerekli ayarlar sırayla 786 789 792 795 799 sayıları olmalı. Benim tercihim vga=792 olmakta.<br />
<br />
Exim'i Kapatmak : Genelde kullanılmayan ve açılışı yavaşlatan Exim4 isimli MTA yazılımını kapatmak isteyebilirsiniz. Bunun için rcconf isimli "Debian Runlevel Configuration Tool" yazılımını kurmalıyız. Root hakları ile "apt-get install rcconf" şeklinde yazılımı kurun ve yine root hakları ile rcconf komutunu verin. Karşınıza gelecek olan listeden Exim4'ün işaretini kaldırın. Bir sonraki açılışta Exim uygulaması çalışmayacaktır.<br />
<br />
Nvidia Ekran Kartları için 3D Sürücüler : X sunucu ile gelen "nv" isimli sürücü sadece masaüstü ortamında 2D ihtiyaçlar için yeterli bir sürücüdür. 3D fonksiyonlara ihtiyaç duyan oyun ve uygulamalarda yeni sürücülere ihtiyacınız olacak. Kurulum için öncelikle kullandığınız çekirdeğin tam sürümünü öğrenmeliyiz. Grafik ortamda bir konsol açarak uname -r komutunun çıktısına bakmalıyız. Benim sistemimde bu çıktı "2.6.11-1-686-smp" şeklinde. Buna bakarak gerekli kernel-headers-x.y.z dosyasını belirlemiş olacağız. Bu benim sistemim için kernel-headers-2.6.11-1-686-smp isminde olacaktır. Bu paketi "apt-get install kernel-headers-2.6.11-1-686-smp" şeklinde kurmalıyım. Bu kurulu çekirdek versiyonunuza göre değişecek olan tek noktadır. Değişmeyecek olan nokta ise şöyle: "apt-get install gcc make nvidia-kernel-source nvidia-glx-dev nvidia-glx"<br />
<br />
Bundan sonra yapacağımız sürücü paketini açarak derlemek. Grafik ortamda bir konsol açarak "su -" komutu ile root haklarına sahip olun. "cd /usr/src" ile kaynak kodun olduğu dizine geçin. "tar -xzf nvidia-kernel-source.tar.gz" komutu ile sıkıştırılmış dosyayı açın. "cd modules/nvidia-kernel/nv/" yazın. Sonrasında derleme işlemini "make && make install" komutu ile yapacağız. Derleme başarı ile sonlandıktan sonra "nano /etc/X11/XF86Config-4" komutu ile X sunucu ayarlarını düzenleyeceğiz. "Section "Module"" bölümü altında "Load "glx"" yok ise bunu ekleyin. "Section "Device"" bölümü altındaki "Driver "nv"" satırını "Driver "nvidia"" olarak değiştirin. Kaydedip çıkın. Grafik ortamdaki oturumunuzu kapatın, giriş ekranında Ctrl+Alt+BackSpace tuş kombinasyonu ile X sunucuyu yeniden başlatın. Böylece yeni ayarlarla açılacaktır, bu durumda açılışta Nvidia logosu göründü ise 3D sürücüler başarı ile tanıtılmış demektir.<br />
<br />
Diğer Dosya Sistemlerini Bağlamak : Kurulum sırasında ext3 dosya sistemlerini sorunsuz bir şekilde bağladık. Ama ntfs bölümlerimiz vardı ise onlar kalmıştı. Kurulumdan sonra bunu elle ayarlamamız gerekli. Bağlanacak dosya sistemlerine ait bilgiler /etc/fstab dosyasında bir tablo halinde tutulur. Root haklarına sahip olduktan sonra disk bölümlerinize bir göz atmalısınız. "sfdisk -l" yeterli olur. Satırlardan birinde,<br />
"/dev/hda2 * 802 1470 669 5373742+ 7 HPFS/NTFS" şeklinde Ntfs dosya sistemini görüyoruz. Disk bölümü /dev/hda2 olarak isimlendirilmekte. Bunu öğrendikten sonrası çok kolay. "nano /etc/fstab" komutu ile tabloyu açın, yeni bir satıra geçerek sırayla şu bilgileri girin. "/dev/hda2 /mnt/win ntfs defaults,uid=1000 0 0" Kaydedip çıkın. Dosya sistemi /mnt/win dizini altına bağlanacaktır fakat bu dizini önce oluşturmalıyız. "mkdir /mnt/win" komutu yeterli. Bir sonraki açılışta ntfs bölümümüz açılış sırasında otomatik olarak bağlanacaktır. Hemen kullanmak istersek "mount /dev/hda2" komutunu vermemiz yeterli olacaktır. Fstab dosyasında ntfs yazan yerlere vfat yazarak fat32 bölümleri de tanıtabilirisiniz. Unutmamamız gereken bir nokta da ntfs bölüme yazma hakkımızın olmayacağı, ntfs için yazma desteği hala geliştirilmektedir. Fakat fat32 için böyle bir sorun yoktur.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bölüm 6 : Tavsiye Ettiğim Uygulamalar<br />
<br />
File Roller : Arşiv yöneticisi olan bu uygulama klasik dosya türleri ile sorun çıkarmazken rar ve zip dosyalarını açamamakta. Bunun için unrar ve unzip uygulamaları kurulu olmalı. "apt-get install unzip unrar" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C Programlama : Konsolda c uygulamaları derlemek ve geliştirmek istiyorsanız bir derleyici ve bir de geliştirme kütüphanelerine ihtiyacınız olacak. "apt-get install gcc libc6-dev" komutu yeterli olur.<br />
<br />
C# Programlama (Mono) : Mono bir özgür yazılım projesidir ve Novell tarafından desteklenmektedir. ECMA standartlarına uygun olarak platform bağımsız uygulamalar geliştirebileceğimiz bir framework sunar. Gedit ile yazarak konsol altında da derleyebilirsiniz fakat ayrıca MonoDevelop isminde bir editör de geliştirilmektedir. Geliştireceğiniz uygulama mono frameworkün kurulu olduğu Linux, MacOSX ve Windows 9x/NT/XP işletim sistemlerinde aynen ve sorunsuz çalışır. "apt-get install monodevelop monodoc" komutu ile yazılım geliştirmeye başlayabilirsiniz.<br />
<br />
Gnome için Uygulama Geliştirme :Grafik ortamda C ile GTK/Gnome uygulamaları geliştirmek için gerekli kütüphaneler ve bir editör kurmak gerekecek. Editörümüz Anjuta. "apt-get install anjuta glade libgnomeui-dev"<br />
<br />
Anjuta<br />
<br />
<br />
<br />
Gthumb : Çok güzel bir resim görüntüleyici olan gthumb uygulamasını "apt-get install gthumb" şeklinde kurabilirsiniz.<br />
<br />
Gthumb<br />
<br />
<br />
<br />
Xmms : Basit ve çok güzel bir mp3 çalıcıdır. "apt-get install xmms libmikmod2" şeklinde kurunuz.<br />
<br />
Xmms<br />
<br />
<br />
<br />
Gaim : Severek kullandığım bir anında mesajlaşma yazılımı. Başta Jabber, ICQ, MSN, Yahoo olmak üzere birçok servisin aynı anda çalışmasını destekleyen çok hoş bir yazılım.<br />
<br />
Gaim<br />
<br />
<br />
<br />
LinNeighborhood : Ağınızdaki windows paylaşımlarını taramak ve bu paylaşımları bağlamak amacıyla kullanabileceğiniz bir tür grafik arayüzlü samba istemcisi.<br />
<br />
OpenOffice.org : Fazla söze gerek yok, çok güzel bir tam teşekküllü ofis yazılım seti. Windows ofis dosya formatlarını açıyor ve yazabiliyor da, dökümanları pdf ye dönüştürmek de çok kolay. Kurmak için "apt-get install openoffice.org openoffice.org-help-tr openoffice.org-l10n-tr" komutu yeterli.<br />
<br />
OpenOffice.org<br />
<br />
<br />
<br />
Mozilla Firefox : Çok başarılı ve hızlı bir web tarayıcı olan Firefox kararlı sürümünden sonra 50 milyondan fazla indirilmiş windows kullanıcılarını bile kendine çekmeyi başarmıştır. Her geçen gün daha çok kullanıcı tarafından sevilen bu tarayıcıyı kullanmanızı ve konforunu yaşamanızı isterim. Kurmak için "apt-get install mozilla-firefox mozilla-firefox-locale-tr" yeterli olacaktır.<br />
<br />
Mozilla Firefox<br />
<br />
<br />
<br />
Evolution : Güzel bir pop3 mail istemci yazılımıdır. Mesajlarımı klasörler altına sınıflandırması ilk denediğimde çok hoşuma giden bir özellik olmuştu. "apt-get install evolution" komutu ile kurulabilir.<br />
<br />
Evolution<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bölüm 7 : Ekler<br />
<br />
<br />
Belgede yazılanların uygulanıp uygulanmaması tamamen uygulayan kişinin sorumluluğundadır. Belgede bahsedilenlerin uygulanması sonucu ortaya çıkabilecek hertürlü zarardan yazar sorumlu tutulamaz. Belge GNU Özgür Belgeleme Lisansının http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html adresinde yer alan son sürümdeki lisans içeriğine bağlı kalmak koşulu ile aynen yada kısmen dağıtılabilir, yayınlanabilir.<br />
<br />
Bu belgenin son sürümüne http://www.enginkuzu.com/debian-kurulum.php adresinden ulaşabilirsiniz.<br />
<br />
Telif Hakkı © 2005 Engin KUZU<br />
Elektronik Posta: enginkuzu(at)gmail.com</div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Xmms.jpeg&diff=85
Dosya:Xmms.jpeg
2008-04-14T17:19:16Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Openoffice.jpeg&diff=84
Dosya:Openoffice.jpeg
2008-04-14T17:18:54Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Gthumb.jpeg&diff=83
Dosya:Gthumb.jpeg
2008-04-14T17:18:34Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Gaim.jpeg&diff=82
Dosya:Gaim.jpeg
2008-04-14T17:18:12Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G08.jpg&diff=81
Dosya:G08.jpg
2008-04-14T17:17:22Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G07.jpg&diff=80
Dosya:G07.jpg
2008-04-14T17:17:00Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G06.jpg&diff=79
Dosya:G06.jpg
2008-04-14T17:16:36Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G03.jpg&diff=78
Dosya:G03.jpg
2008-04-14T17:16:16Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G02.jpg&diff=77
Dosya:G02.jpg
2008-04-14T17:15:55Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:G01.jpg&diff=76
Dosya:G01.jpg
2008-04-14T17:15:31Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:Firefox.png&diff=75
Dosya:Firefox.png
2008-04-14T17:14:49Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F08.gif&diff=74
Dosya:F08.gif
2008-04-14T17:14:24Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F07.gif&diff=73
Dosya:F07.gif
2008-04-14T17:14:02Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F05.gif&diff=72
Dosya:F05.gif
2008-04-14T17:10:33Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F04.gif&diff=71
Dosya:F04.gif
2008-04-14T17:10:06Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F02.gif&diff=70
Dosya:F02.gif
2008-04-14T17:09:44Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop
https://debian.org.tr/?title=Dosya:F01.gif&diff=69
Dosya:F01.gif
2008-04-14T17:09:25Z
<p>WikiSysop: </p>
<hr />
<div></div>
WikiSysop